Dinh dưỡng từ tự nhiên hay từ thực phẩm bổ sung tốt hơn?

Đã có nhiều tranh luận về việc liệu các chất dinh dưỡng tổng hợp có mang lại lợi ích giống như các chất dinh dưỡng tự nhiên hay không. Trong bài viết này, Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM sẽ cung cấp thêm các thông tin khoa học để giải đáp liệu dinh dưỡng từ tự nhiên hay từ thực phẩm bổ sung sẽ tốt hơn cho bạn:

Nhiều người hiện nay không nhận đủ chất dinh dưỡng từ chế độ ăn hàng ngày và thay vào đó họ lựa chọn sử dụng các thực phẩm bổ sung vitamin tổng hợp. Tuy nhiên, đã có nhiều tranh luận về việc liệu các chất dinh dưỡng tổng hợp có mang lại lợi ích giống như các chất dinh dưỡng tự nhiên hay không. Một số nguồn thông tin cho rằng thậm chí còn cho rằng chất dinh dưỡng tổng hợp có thể nguy hiểm.

Chất dinh dưỡng từ tự nhiên và chất dinh dưỡng tổng hợp là gì?

Chất dinh dưỡng từ tự nhiên là những chất dinh dưỡng được lấy hoàn toàn từ thực phẩm, trong khi đó chất dinh dưỡng tổng hợp được tạo ra một cách nhân tạo và trong một quy trình công nghiệp. Các chất dinh dưỡng tổng hợp không bao gồm “thực phẩm bổ sung toàn phần”, được làm từ thực phẩm nguyên chất được cô đặc, khử nước. Phần lớn các thực phẩm bổ sung có sẵn trên thị trường hiện nay được sản xuất nhân tạo. Các sản phẩm này bao gồm vitamin, chất chống oxy hóa, khoáng chất và axit amin và một số thành phần khác.

Thực phẩm bổ sung có thể được dùng ở dạng viên nén, viên nang, bột hoặc dạng lỏng và được sản xuất để bắt chước cách các chất dinh dưỡng tự nhiên hoạt động trong cơ thể con người. Để biết chất bổ sung của bạn là tổng hợp hay tự nhiên, bạn nên kiểm tra nhãn sản phẩm. Các chất bổ sung tự nhiên thường liệt kê các nguồn thực phẩm hoặc được dán nhãn là 100% từ thực vật hoặc động vật.

Các chất bổ sung liệt kê các chất dinh dưỡng riêng lẻ, chẳng hạn như vitamin C, hoặc sử dụng tên hóa học như axit ascorbic, gần như chắc chắn là thành phần tổng hợp.

Đọc thêm bài viết: Thực phẩm bổ sung men tiêu hóa

Có sự khác biệt giữa chất dinh dưỡng từ tự nhiên và chất dinh dưỡng tổng hợp?

Quan điểm khoa học được nhiều chuyên gia chấp thuận đó là các chất dinh dưỡng tổng hợp gần giống về mặt hóa học với những chất có trong thực phẩm. Tuy nhiên, quy trình sản xuất chất dinh dưỡng tổng hợp rất khác so với cách thực vật và động vật tạo ra chúng. Vì vậy, mặc dù có cấu trúc tương tự, nhưng cơ thể có thể phản ứng khác với các chất dinh dưỡng tổng hợp.

Ngoài ra, vẫn chưa rõ cơ chế các chất dinh dưỡng tổng hợp được cơ thể hấp thụ và sử dụng tốt như thế nào. Một số chất có thể dễ hấp thụ hơn, một số khác thì không. Điều này là do khi bạn ăn thực phẩm, bạn không tiêu thụ một chất dinh dưỡng đơn lẻ, mà là một loạt các vitamin, khoáng chất, yếu tố đồng thuận và enzyme cho phép cơ thể sử dụng tối ưu. Nếu không có các hợp chất bổ sung này, cơ thể sẽ không thể sử dụng các chất dinh dưỡng tổng hợp giống như các chất dinh dưỡng từ tự nhiên. Ví dụ, các nghiên cứu cho thấy vitamin E tự nhiên được hấp thụ hiệu quả gấp đôi so với vitamin E tổng hợp.

Chất dinh dưỡng trong thực phẩm toàn phần có lợi cho sức khỏe

Thực phẩm nguyên chất tự nhiên có thể giúp kiểm soát và ngăn ngừa bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và tử vong sớm. Những lợi ích này có liên quan đến nhiều loại vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa, chất xơ và axit béo có trong thực phẩm toàn phần.

Trái cây và rau củ

Trái cây và rau quả cung cấp cho chúng ta chất xơ, vitamin, khoáng chất và các hợp chất thực vật mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Lượng trái cây và rau quả cao hơn có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư, đái tháo đường, viêm khớp và một số bệnh lý liên quan đến não. Tăng lượng trái cây cũng có liên quan đến việc giảm huyết áp, giảm stress oxy hóa và cải thiện hiệu quả kiểm soát lượng đường trong máu. Một nghiên cứu cho thấy rằng đối với mỗi khẩu phần trái cây hoặc rau củ được tiêu thụ hàng ngày, nguy cơ mắc bệnh tim giảm từ 4–7%

Dầu cá

Hàm lượng acid béo omega-3 cao trong dầu cá giúp cải thiện sức khỏe tim mạch. Nhiều nghiên cứu lớn đã chỉ ra rằng những người ăn cá thường xuyên có nguy cơ đau tim, đột quỵ và tử vong do bệnh tim thấp hơn. 

Các loại đậu

Hàm lượng chất xơ hòa tan cao và nhiều loại vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa trong đậu và các loại đậu có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường và một số bệnh ung thư. Ăn một khẩu phần các loại đậu như đậu Hà Lan, đậu xanh, đậu cove mỗi ngày có liên quan đến giảm  nồng độ cholesterol LDL thấp hơn 5% và nguy cơ mắc bệnh tim thấp hơn 5-6%.

Đọc thêm bài viết: Thực phẩm bổ sung chất điện giải

Các loại hạt

Các loại hạt chứa nhiều chất chống oxy hóa, khoáng chất và chất béo lành mạnh. Loại thực phẩm này có liên quan đến việc giúp giảm nguy cơ tử vong sớm, bệnh tim mạch và bệnh đái tháo đường. Một nghiên cứu cho thấy rằng 4 khẩu phần hạt hàng tuần có liên quan đến giảm 28% nguy cơ mắc bệnh tim mạch và 22% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường

Ngũ cốc nguyên hạt

Ngũ cốc nguyên hạt chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt cho cơ thể, bao gồm chất xơ, vitamin B và chất khoáng như sắt, magie và selen. Sử dụng ngũ cốc nguyên hạt cũng được chứng minh đến việc bảo vệ chống ung thư, bệnh tim mạch, đái tháo đường và béo phì

Các nghiên cứu bổ sung cho thấy các kết quả khác nhau

Mặc dù rõ ràng là các chất dinh dưỡng từ tự nhiên có liên quan đến nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng bằng chứng về các chất bổ sung tổng hợp vẫn chưa thống nhất.

Sản phẩm bổ sung đa vi chất (Multivitamins)

Một số nghiên cứu quan sát đã phát hiện ra việc sử dụng vitamin tổng hợp có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và ung thư. Tuy nhiên, các nghiên cứu khác không tìm thấy tác dụng, thậm chí một số nghiên cứu còn cho thấy rằng multivitamin có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư.

Một nghiên cứu lớn đã xem xét tác động của vitamin tổng hợp liều cao đối với sức khỏe tim mạch. Sau gần 5 năm, nghiên cứu cho thấy vitamin tổng hợp không có tác dụng có lợi. Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác cho thấy tác dụng của việc bổ sung vitamin tổng hợp để cải thiện trí nhớ ở người lớn tuổi.

Sản phẩm bổ sung vitamin đơn lẻ hoặc phối hợp

Một đánh giá không tìm thấy bằng chứng rõ ràng rằng các chất bổ sung đơn lẻ hoặc kết hợp có lợi cho bệnh tim. Tuy nhiên, một số nghiên cứu trước đây cho rằng vitamin B như acid folic có thể cải thiện chức năng não. Một số nghiên cứu cụ thể khác báo cáo rằng các thực phẩm bổ sung bổ sung trong chế độ ăn, bao gồm vitamin B, không cải thiện chức năng não.

Mặc dù bổ sung vitamin D đầy đủ là rất quan trọng để có sức khỏe tốt và ngăn ngừa bệnh tật, nhưng việc bổ sung vitamin D cũng đang được xem xét kỹ lưỡng. Vì các thực phẩm bổ sung vitamin D có liên quan đến nhiều lợi ích liên quan đến ung thư, sức khỏe của xương và chức năng não. Tuy nhiên, các chuyên gia cần thêm bằng chứng để khẳng định tác dụng của các loại thực phẩm bổ sung này.

Sản phẩm bổ sung chất chống oxy hóa

Một số nghiên cứu đã không tìm thấy bằng chứng nào chứng minh việc bổ sung chất chống oxy hóa, bao gồm beta-carotene, vitamin A, C, E và selen (riêng lẻ hoặc kết hợp) để giảm nguy cơ tử vong và ung thư. Trên thực tế, các chất bổ sung beta-carotene đã được chứng minh là làm tăng nguy cơ ung thư ở những người hút thuốc. Tuy nhiên, các vitamin và khoáng chất chống oxy hóa có thể giúp làm chậm sự tiến triển của các bệnh gây mù lòa.

Có nên sử dụng thực phẩm bổ sung vitamin?

Không có bằng chứng rõ ràng nào cho thấy rằng hầu hết các chất dinh dưỡng tổng hợp đều có lợi cho những người khỏe mạnh có một chế độ ăn tốt. Tuy nhiên, có một số nhóm người có thể nhận được các lợi ích từ việc bổ sung các chất dinh dưỡng tổng hợp. Bao gồm:

• Người cao tuổi: Người cao tuổi này có xu hướng có nguy cơ thiếu vitamin D cao hơn và cũng có thể cần nhiều vitamin B12 và canxi hơn xương để xương luôn khỏe mạnh
• Người ăn chay: Một số loại vitamin và khoáng chất chủ yếu có trong các sản phẩm từ động vật, do đó nhóm đối tượng này thường có nguy cơ cao bị thiếu vitamin B12, canxi, kẽm, sắt và vitamin D
• Phụ nữ mang thai và đang cho con bú: nhóm đối tượng này cần phải bổ sung thêm vitamin và/hoặc khoáng chất (chẳng hạn như vitamin D) vào chế độ ăn uống và tránh những loại khác (chẳng hạn như vitamin A)
• Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ: Nhóm đối tượng này thường được khuyến khích bổ sung acid folic để giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh nếu họ mang thai. Tuy nhiên, dùng quá liều acid folic có thể gây ra một số tác dụng phụ.
• Những người bị thiếu hụt chất dinh dưỡng: Một số thực phẩm bổ sung có thể điều trị thiếu hụt dinh dưỡng, chẳng hạn như thực phẩm bổ sung sắt giúp điều trị thiếu máu do thiếu sắt.

Thực phẩm bổ sung có thể gây hại đối với cơ thể

Nhìn chung, sử dụng thực phẩm bổ sung theo lượng khuyến nghị trên bao bì là an toàn cho hầu hết mọi người. Tuy nhiên, các quy định liên quan đến thực phẩm bổ sung còn hạn chế do đó tác dụng hoặc thành phần của các sản phẩm mang nhãn mác thực phẩm bổ sung có thể không đúng.

Nếu bạn đã bổ sung nhiều chất dinh dưỡng thông qua chế độ ăn, thì việc bổ sung thêm thực phẩm bổ sung có thể vượt quá lượng nhiều chất dinh dưỡng được khuyến nghị hàng ngày. Khi dùng quá mức, các vitamin tan trong nước như vitamin C và vitamin B sẽ bị đào thải ra khỏi cơ thể qua nước tiểu. Tuy nhiên, các vitamin tan trong chất béo — vitamin A, D, E và K — có thể được lưu trữ trong cơ thể. Điều này có nghĩa là có nguy cơ chúng tích tụ ở mức cao, dẫn đến chứng thừa vitamin.

Phụ nữ mang thai cần đặc biệt cẩn thận với lượng vitamin A, vì lượng dư thừa có liên quan đến dị tật bẩm sinh. Kết quả từ nhiều thử nghiệm lâm sàng cho thấy beta-caroten, vitamin E và có thể là vitamin A liều cao có thể làm tăng nguy cơ tử vong sớm. Các nghiên cứu khác đã chỉ ra việc sử dụng vitamin tổng hợp có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư và thực bổ sung sắt có thể gây hại cho những người không cần chúng.

Nghiên cứu luôn chỉ ra rằng các chất dinh dưỡng tổng hợp không thể thay thế cho một chế độ ăn cân bằng, lành mạnh. Bổ sung chất dinh dưỡng tự nhiên từ thực phẩm toàn phần luôn là một lựa chọn tốt nhất. Tuy nhiên, nếu bạn thực sự thiếu một chất dinh dưỡng cụ thể, thì việc bổ sung có thể mang lại nhiều lợi ích.

Hãy đến với Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM để được chuyên gia tư vấn chế độ ăn khoa học và sinh hoạt hợp lý để giúp cơ thể luôn khỏe mạnh bạn nhé! Đặt lịch khám TẠI ĐÂY hoặc liên hệ Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678

BS. Tùng Duy – Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM

Theo Healthline