Thời điểm giao mùa là giai đoạn nhạy cảm mà cơ thể dễ bị ảnh hưởng bởi các thay đổi về nhiệt độ, độ ẩm và môi trường. Khi trời chuyển lạnh hoặc đột ngột nóng trở lại, hệ miễn dịch có thể suy yếu, từ đó làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý thông thường như cảm lạnh, cúm, ho kéo dài, viêm họng, rối loạn tiêu hóa, dị ứng thời tiết…
Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe và duy trì sự ổn định của cơ thể. Tuy nhiên, không ít người thường mắc phải những sai lầm trong chế độ ăn uống khi giao mùa, từ việc chọn lựa thực phẩm không phù hợp đến thay đổi thói quen sinh hoạt thiếu khoa học. Dưới đây là 7 sai lầm phổ biến cần tránh để giữ gìn vóc dáng và hỗ trợ sức khỏe tối ưu trong thời điểm thời tiết thay đổi.
1. Loại bỏ thực phẩm chứa lợi khuẩn như sữa chua
Nhiều người cho rằng sữa chua hoặc các thực phẩm lên men nên được hạn chế trong thời điểm giao mùa do sợ lạnh bụng hoặc dễ gây cảm lạnh. Tuy nhiên, đây là một hiểu lầm phổ biến.
Thực tế, sữa chua chứa lợi khuẩn (probiotics) giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột – nơi đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch. Việc duy trì đều đặn sữa chua trong khẩu phần ăn giúp tăng khả năng đề kháng, hỗ trợ tiêu hóa và giảm nguy cơ nhiễm trùng. Sữa chua cũng cung cấp canxi, protein và các vi chất thiết yếu giúp duy trì sức khỏe tổng thể. Chỉ cần đảm bảo sữa chua được bảo quản lạnh đúng cách và sử dụng sớm sau khi lấy ra khỏi tủ, lợi ích của sản phẩm này vẫn được duy trì tối ưu.
2. Uống ít nước hơn do thời tiết mát mẻ
Vào những ngày trời mát hoặc lạnh, cảm giác khát nước giảm khiến nhiều người bỏ quên việc uống đủ nước. Điều này dẫn đến nguy cơ mất nước tiềm ẩn, đặc biệt khi cơ thể vẫn tiêu hao nước qua hơi thở, mồ hôi và quá trình trao đổi chất.
Uống đủ nước giúp duy trì năng lượng, tăng cường quá trình thải độc qua thận, làm ẩm niêm mạc hô hấp – tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại vi khuẩn và virus. Ngoài nước lọc, có thể bổ sung thêm nước ép trái cây tươi, canh rau, súp loãng hoặc nước dừa để bù nước và điện giải hiệu quả trong thời điểm giao mùa.
3. Ưa chuộng thực phẩm sống, chưa nấu chín
Nhiều người cho rằng ăn thực phẩm tươi sống như rau sống, gỏi, hải sản tái… là cách cung cấp dinh dưỡng nhanh chóng. Tuy nhiên, trong thời điểm giao mùa – khi độ ẩm không khí cao và vi sinh vật phát triển mạnh – đây lại là thói quen tiềm ẩn nguy cơ nhiễm khuẩn cao.
Việc nấu chín thực phẩm không chỉ giúp tiêu diệt vi khuẩn có hại mà còn hỗ trợ hệ tiêu hóa hấp thu dưỡng chất hiệu quả hơn. Thực phẩm ấm, dễ tiêu là lựa chọn ưu tiên cho những ngày thời tiết thay đổi thất thường. Nếu ăn rau sống, cần đảm bảo rau được mua từ nguồn sạch và rửa kỹ rau bằng nước muối hoặc dung dịch diệt khuẩn.
4. Tiêu thụ quá nhiều các món chiên nhiều dầu
Đồ chiên giòn nóng hổi như khoai tây chiên, chả giò, gà rán thường khiến nhiều người khó cưỡng trong thời tiết se lạnh. Tuy nhiên, thực phẩm nhiều dầu mỡ có thể gây khó tiêu, đầy hơi và kích ứng dạ dày, nhất là với những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm.
Thay vì lựa chọn món chiên ngập dầu, có thể thay thế bằng các món hấp, luộc hoặc nướng nhẹ kết hợp với các loại rau củ giàu chất xơ để tạo cảm giác no lâu, ngon miệng mà vẫn đảm bảo nhẹ bụng. Một số món ăn vặt lành mạnh có thể kể đến như bắp luộc, đậu phộng hấp, salad giá đỗ,…
5. Tránh các loại trái cây họ cam quýt vì sợ cảm lạnh
Có quan niệm sai lầm rằng trái cây họ cam quýt như cam, quýt, bưởi, chanh có tính chua và dễ gây cảm lạnh. Điều này khiến không ít người vô tình loại bỏ nhóm thực phẩm giàu vitamin C ra khỏi khẩu phần ăn trong thời điểm hệ miễn dịch cần được củng cố nhất.
Vitamin C là dưỡng chất quan trọng giúp kích hoạt tế bào miễn dịch, tăng khả năng kháng khuẩn, kháng virus và làm lành tổn thương mô. Trái cây họ cam quýt không chỉ bổ sung vitamin C mà còn chứa nhiều flavonoid, chất chống oxy hóa và nước – hỗ trợ bù điện giải tự nhiên. Có thể sử dụng dưới dạng nước ép, trộn salad hoặc ăn trực tiếp sau bữa ăn chính.
6. Ăn nhiều đồ ăn đường phố thiếu vệ sinh
Đồ ăn vặt như bánh rán, xiên nướng, nước mía, cá viên chiên… luôn có sức hút đặc biệt trong thời tiết mát mẻ. Tuy nhiên, việc ăn uống bên ngoài thường tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm, nhiễm khuẩn đường ruột do điều kiện chế biến và bảo quản không đảm bảo vệ sinh.
Thời điểm giao mùa là lúc nhiệt độ và độ ẩm tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn, nấm mốc sinh sôi. Khi kết hợp với thực phẩm không đảm bảo an toàn, cơ thể dễ rơi vào tình trạng rối loạn tiêu hóa, đau bụng, buồn nôn hoặc tiêu chảy. Do đó, nên ưu tiên nấu ăn tại nhà hoặc lựa chọn cơ sở quán ăn, nhà hàng uy tín và đảm bảo vệ sinh thực phẩm.
7. Bỏ qua rau củ và trái cây theo mùa
Trong guồng quay của cuộc sống hiện đại, nhiều người có xu hướng chọn mua các loại rau củ, trái cây nhập khẩu quanh năm mà bỏ qua thực phẩm theo mùa và theo vùng địa phương. Đây là một sai lầm lớn cần được điều chỉnh.
Thực phẩm theo mùa thường tươi, ít chất bảo quản, giàu dinh dưỡng và dễ tiêu hóa hơn. Chúng chứa các dưỡng chất phù hợp với nhu cầu chuyển hóa của cơ thể trong từng thời điểm. Ví dụ, mùa lạnh nên tăng cường củ cải trắng, rau cải, bông cải xanh, súp lơ; mùa nóng có thể ưu tiên dưa hấu, thanh long, mướp, bầu…
Ngoài ra, thực phẩm theo mùa còn giúp hỗ trợ quá trình giải độc tự nhiên, ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng da hoặc dị ứng do thay đổi thời tiết.
Tóm lại, dinh dưỡng không chỉ đơn thuần là năng lượng để duy trì sự sống, mà còn là “vũ khí” quan trọng để bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật – đặc biệt trong thời điểm thời tiết giao mùa. Tránh những sai lầm nêu trên và xây dựng chế độ ăn uống khoa học sẽ giúp hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, đồng thời giảm nguy cơ mắc các bệnh lý theo mùa.
Việc kết hợp thực phẩm theo mùa, chế biến hợp vệ sinh, uống đủ nước, duy trì men vi sinh tự nhiên và hạn chế thực phẩm chiên rán được khuyến nghị nhằm đảm bảo hệ tiêu hóa khỏe mạnh và sức đề kháng ổn định. Đối với người cao tuổi, trẻ em hoặc người có bệnh nền, cần tham khảo ý kiến chuyên gia để điều chỉnh chế độ ăn phù hợp với thể trạng.
