Bạn biết gì về dậy thì sớm?

Dậy thì bao gồm sự phát triển nhanh chóng của xương và cơ, những thay đổi về hình dạng và kích thước cơ thể, phát triển khả năng sinh sản.

Các triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng dậy thì sớm bao gồm phát triển những điều sau đây trước 8 tuổi ở trẻ em gái và trước 9 tuổi ở trẻ em trai:

• Sự phát triển của vú và kinh nguyệt ở trẻ em gái

• Tinh hoàn và dương vật to ra, lông mặt và giọng nói trầm hơn ở các bé trai

• Có lông mu hoặc lông dưới cánh tay

• Phát triển nhanh

• Mụn

• Mùi cơ thể người lớn

Nguyên nhân

Nguyên nhân của loại dậy thì sớm thường không thể xác định được. Trong một số trường hợp hiếm hoi, dậy thì sớm có thể do:

• Một khối u trong não hoặc tủy sống

• Một khiếm khuyết trong não khi sinh ra, chẳng hạn như tích tụ chất lỏng dư thừa hoặc một khối u không phải ung thư

• Bức xạ đến não hoặc tủy sống

• Tổn thương não hoặc tủy sống

• Hội chứng McCune-Albright – một bệnh di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến xương và màu da và gây ra các vấn đề về nội tiết tố

• Tăng sản thượng thận bẩm sinh – một nhóm rối loạn di truyền liên quan đến việc sản xuất hormone bất thường của tuyến thượng thận

• Suy giáp – tình trạng tuyến giáp không sản xuất đủ hormone

Các yếu tố làm tăng nguy cơ dậy thì sớm

Các yếu tố làm tăng nguy cơ dậy thì sớm của trẻ bao gồm:

• Là con gái

Trẻ em gái có nhiều khả năng phát triển dậy thì sớm hơn.

• Bị béo phì

Trẻ em thừa cân đáng kể có nguy cơ cao bị dậy thì sớm.

• Tiếp xúc với hormone sinh dục

Tiếp xúc với kem hoặc thuốc mỡ estrogen hoặc testosterone, hoặc các chất khác có chứa các hormone này (chẳng hạn như thuốc của người lớn hoặc thực phẩm chức năng), có thể làm tăng nguy cơ phát triển dậy thì sớm của con bạn.

• Có các bệnh lý khác

Dậy thì sớm có thể là biến chứng của hội chứng McCune-Albright hoặc tăng sản thượng thận bẩm sinh – tình trạng liên quan đến việc sản xuất bất thường nội tiết tố nam. Trong một số trường hợp hiếm hoi, dậy thì sớm cũng có thể liên quan đến suy giáp.

• Đã được xạ trị hệ thần kinh trung ương

Điều trị bức xạ cho các khối u, bệnh bạch cầu hoặc các tình trạng khác có thể làm tăng nguy cơ dậy thì sớm.

Các biến chứng

Các biến chứng có thể xảy ra của dậy thì sớm bao gồm:

• Chiều cao thấp

Trẻ dậy thì sớm lúc đầu có thể phát triển nhanh và cao hơn so với các bạn cùng lứa tuổi. Tuy nhiên, vì xương của chúng trưởng thành nhanh hơn bình thường, chúng thường ngừng phát triển sớm hơn bình thường. Điều này có thể khiến trẻ thấp hơn mức trung bình khi trưởng thành. Điều trị dậy thì sớm sớm, đặc biệt là khi nó xảy ra ở trẻ rất nhỏ, có thể giúp trẻ phát triển chiều cao hơn so với khi không điều trị.

• Các vấn đề xã hội và tình cảm

Các bé gái và bé trai bắt đầu dậy thì từ rất lâu trước các bạn cùng lứa tuổi có thể cực kỳ tự ý thức về những thay đổi xảy ra trong cơ thể mình. Điều này có thể ảnh hưởng đến lòng tự trọng và làm tăng nguy cơ trầm cảm hoặc lạm dụng chất kích thích.

Phòng ngừa dậy thì sớm

Không thể tránh khỏi một số yếu tố nguy cơ gây dậy thì sớm, chẳng hạn như giới tính và chủng tộc. Tuy nhiên, có những điều bạn có thể làm để giảm nguy cơ phát triển dậy thì sớm của con bạn, bao gồm:

• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Bố mẹ nên xây dựng một chế độ ăn phong phú, đầy đủ chất dinh dưỡng, giàu rau củ quả, hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn như đồ hộp, xúc xích hay những thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo và có hàm lượng đường cao. Lưu ý chọn các thực phẩm an toàn, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, tránh mua thực phẩm trôi nổi không uy tín, thực phẩm chứa hormone tăng trưởng sẽ ảnh hưởng tới sinh lý của trẻ

• Tăng cường vận động: nên khuyến khích trẻ tập luyện thể dục ít nhất là 30 phút mỗi ngày. Các môn thể thao như bơi lội, cầu lông, nhảy dây, đá bóng, đá cầu không chỉ giúp trẻ rèn luyện sức khỏe mà còn ích lợi cho việc trau dồi kỹ năng sống của trẻ

• Giữ con bạn tránh xa các nguồn estrogen và testosterone bên ngoài – chẳng hạn như thuốc kê đơn cho người lớn hoặc thực phẩm chức năng có chứa estrogen hoặc testosterone

• Khuyến khích con bạn duy trì cân nặng hợp lý

Dậy thì sớm ở trẻ đang là vấn đề được nhiều phụ huynh quan tâm. Trong một số ít trường hợp, dậy thì sớm có thể là biểu hiện của những bệnh lý nguy hiểm như u nang buồng trứng, u não, các bệnh tuyến giáp. Vì vậy, các bậc cha mẹ nên tìm hiểu kỹ về tình trạng này để bảo vệ tốt nhất cho sức khỏe của trẻ.

Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM

Theo MayoClinic