Cùng Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM tìm hiểu về thực phẩm siêu chế biến tại bài viết dưới đây.
Gần đây, thực phẩm chế biến sẵn đã xuất hiện rất nhiều trên các mặt báo nhờ vào nghiên cứu liên kết chúng với một loạt tình trạng sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm ung thư và chứng mất trí nhớ. Một số thắc mắc được đặt ra xung quanh vấn đề này như điều gì khiến một loại thực phẩm được coi là “siêu chế biến” và tại sao chúng lại bị coi là không tốt cho bạn? Ngoài ra, nếu tình cờ ăn phải một số thực phẩm siêu chế biến thì có đáng lo ngại hay không và bạn nên làm gì?
Contents
Thực phẩm siêu chế biến là gì?
Thực phẩm siêu chế biến là một phần của hệ thống phân loại thực phẩm mới hơn được gọi là thang NOVA. Theo hệ thống này, thực phẩm được nhóm thành bốn loại chính:
- Thực phẩm chưa qua chế biến và chế biến tối thiểu: Những thực phẩm này ở trạng thái tự nhiên hoặc hầu như không bị biến đổi, với các vitamin và chất dinh dưỡng vẫn còn nguyên vẹn. Ví dụ: cà rốt, bơ và sữa.
- Nguyên liệu ẩm thực đã qua chế biến: Đây là những nguyên liệu được tạo ra từ thực phẩm được chế biến ở mức tối thiểu bằng cách ép, tinh chế, nghiền hoặc xay xát như dầu ô liu hoặc bột hạnh nhân.
- Thực phẩm đã qua chế biến: Đây là những thực phẩm được thay đổi từ trạng thái tự nhiên, thường có thêm đường, dầu, muối hoặc các chất khác như cá ngừ đóng hộp và một ít pho mát.
- Thực phẩm siêu chế biến: Thực phẩm siêu chế biến là thực phẩm đã qua chế biến tiến thêm một bước, thêm các thành phần như màu sắc và hương liệu nhân tạo, chất bảo quản để ổn định thời hạn sử dụng và các thành phần để bảo quản kết cấu. Chúng bao gồm nhiều loại thực phẩm đóng gói.
Các chuyên gia cũng thừa nhận rằng các định nghĩa về chế biến thực phẩm có thể gây nhầm lẫn. Rất nhiều loại thực phẩm mà mọi người nghĩ là ‘thực phẩm toàn phần’ về mặt kỹ thuật được chế biến ở mức tối thiểu, chẳng hạn như trái cây hoặc rau đông lạnh, hoặc những túi rau cắt sẵn ở cửa hàng tạp hóa. Tuy nhiên, NOVA định nghĩa thực phẩm siêu chế biến là “có ít nhất năm thành phần (thường là nhiều thành phần hơn) và chứa các thành phần không thường được sử dụng trong chế biến ẩm thực.
Đọc thêm bài viết: Top 10 siêu thực phẩm hàng đầu cho phụ nữ mang thai
Ăn thực phẩm siêu chế biến có thể làm tăng nguy cơ mất trí nhớ
Thực phẩm siêu chế biến “là thực phẩm được kết hợp với một lượng đáng kể các thành phần hương liệu nhân tạo. Thực phẩm siêu chế biến thường thiếu giá trị dinh dưỡng. Các thành phần chế biến được đưa vào là để tăng độ ngọt hoặc natri, trong trường hợp đó chúng không phải là những lựa chọn lành mạnh nhất.
Danh sách thực phẩm siêu chế biến
- Đồ đông lạnh
- Nước ngọt
- Xúc xích
- Thịt nguội
- Thức ăn nhanh
- Bánh quy
- Sữa từ thực vật
- Nước sốt đóng lọ
Tại sao thực phẩm siêu chế biến có thể có hại cho bạn?
Gần đây đã có một số nghiên cứu cho rằng thực phẩm siêu chế biến không tốt cho sức khỏe của bạn. Nghiên cứu đã chỉ ra thực phẩm siêu chế biến có liên quan với việc tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ.
Nghiên cứu đã theo dõi 10.775 người trong 10 năm phát hiện ra rằng những người nhận được 28% lượng calo trở lên (hoặc 400 calo trong chế độ ăn 2.000 calo) từ thực phẩm chế biến sẵn có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao hơn.
Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên quan giữa thực phẩm siêu chế biến với bệnh ung thư. Các nghiên cứu cho thấy nam giới ăn nhiều thực phẩm chế biến nhất có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn 29%. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người có chế độ ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến có nguy cơ mắc bệnh mãn tính hoặc chết sớm cao hơn, đặc biệt là do bệnh tim mạch.
Có một số lý do khiến những thực phẩm này không tốt cho bạn như những thực phẩm ít chế biến hơn. Thực phẩm đã được chia nhỏ thành những phần đơn giản nhất nên dễ tiêu hóa hơn nhiều so với thực phẩm ít chế biến hơn. Việc cho cơ thể bạn tiếp cận với chất béo năng lượng cao và đường đơn và ít chất xơ có thể làm tăng lượng đường trong máu rất nhanh và kích hoạt trung tâm của não, khiến chúng ta quay lại ăn nhiều hơn và có khả năng ăn quá nhiều.
Chất béo và dầu càng được đun nóng nhiều lần thì càng có nhiều khả năng tạo ra axit béo chuyển hóa làm tăng mức cholesterol LDL (có hại) và nguy cơ gây đột quỵ, bệnh tim và tiểu đường type 2.
Bên cạnh việc những thực phẩm siêu chế biến trực tiếp gây ra vấn đề sức khỏe thì chế độ ăn uống và lối sống của những người ăn những thực phẩm này cũng có thể là tác nhân gây bệnh. Nói cách khác, có thể việc thiếu thực phẩm lành mạnh làm tăng nguy cơ mắc các bệnh này.
Đọc thêm bài viết: Những siêu thực phẩm giàu chất xơ
Có ổn không khi ăn một số thực phẩm siêu chế biến?
Các chuyên gia nhấn mạnh rằng bạn sẽ không cảm thấy khó chịu nếu bạn thỉnh thoảng ăn thực phẩm chế biến sẵn nhưng bạn nên biết lượng thực phẩm bạn đang ăn thường xuyên là bao nhiêu. Không phải tất cả các loại thực phẩm chế biến sẵn đều có hại cho bạn và nhiều loại thực phẩm hữu ích nếu bạn bị dị ứng hoặc hạn chế về chế độ ăn uống, chẳng hạn như sữa có nguồn gốc thực vật. Nghiên cứu cho thấy những phụ nữ ăn thực phẩm chế biến bao gồm sữa chua và món tráng miệng làm từ sữa có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng thấp hơn.
Ngoài ra thực phẩm siêu chế biến cũng tiện lợi hơn. Bạn có thể sử dụng những sản phẩm này để bổ sung cho chế độ ăn uống lành mạnh nói chung. Các nhà sản xuất thực phẩm và các chuyên gia tiếp thị bắt kịp xu hướng sức khỏe và cố gắng tạo ra các phiên bản tiện lợi của các loại thực phẩm ‘lành mạnh’ được khuyến nghị. Việc ăn tăng các thực phẩm có nguồn gốc thực vật đã được ưu tiên hàng đầu trong vài năm qua, dẫn đến rất nhiều loại thực phẩm siêu chế biến phù hợp với danh mục đó như sản phẩm thuần chay. Nhiều mặt hàng trong số này vẫn đủ tiêu chuẩn là siêu chế biến và không mang lại giá trị dinh dưỡng mà người tiêu dùng mong đợi dựa trên hoạt động tiếp thị.
Mọi người cần đọc nhãn sản phẩm trước khi lựa chọn mua. Ví dụ bạn nên chọn mua sữa có nguồn gốc thực vật không đường.
Bạn cũng có thể cân nhắc tìm kiếm các loại thực phẩm ‘ít chế biến hơn’ bởi vì phần lớn các sản phẩm trên thị trường hiện nay sẽ có một số mức độ chế biến và điều đó không làm cho chúng trở nên tồi tệ. Hãy cố gắng cân bằng thực phẩm siêu chế biến mà bạn ăn với các thực phẩm tươi, nguyên chất. Thỉnh thoảng ăn thực phẩm siêu chế biến cũng không sao, tuy nhiên bạn không nên lựa chọn những thực phẩm đó cho món chính và không nên ăn quá nhiều.
Xem thêm video hấp dẫn:
Hãy đến với Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM để được chuyên gia tư vấn chế độ ăn khoa học và sinh hoạt hợp lý để giúp cơ thể luôn khỏe mạnh bạn nhé! Đặt lịch khám TẠI ĐÂY hoặc liên hệ Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678
BS. Hoài Thu – Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM
Theo Dr. Axe
