Bạn có nên thử chế độ ăn keto không?

Trong thế giới của các chế độ ăn, thì các chế độ ăn hạn chế carb và tăng protein thường được chú ý hơn. Những chế độ ăn như Paleo, South Beach, và chế độ Atkin đều thuộc vào phân loại trên và đôi khi thường được gọi chung là chế độ ăn keto.

Tuy nhiên, chế độ ăn ketogenic thực chất lại rất khác. Không giống như các chế độ ăn low-carb khác, tập trung chủ yếu vào tăng protein, chế độ ăn keto lại tập trung vào chất béo và lượng chất béo này có thể cung cấp đến 90% lượng calo nạp vào mỗi ngày. Do vậy, đây cũng không phải là một chế độ ăn để mang ra thử nghiệm.

Chuyên gia dinh dưỡng tại Đại học Harvard cho biết, chế độ ăn keto vốn được áp dụng chính để giúp giảm co giật động kinh ở trẻ em. Chế độ này ngày nay được biết đến nhiều hơn với mục địch giảm cân. Tuy nhiên, tác động này của chế độ ăn keto mới chỉ được nghiên cứu trong các nghiên cứu ngắn hạn, và cũng vẫn chưa có kết luận rõ ràng. Vì vậy, hiệu quả lâu dài cũng như tính an toàn của chế độ ăn này cũng chưa được khẳng định rõ ràng.

Chế độ ăn keto hoạt động như thế nào?

Mục đích của chế độ ăn keto là buộc cơ thể phải sử dụng nguồn “nhiên liệu” khác thay vì glucose đến từ carbohydrate (có trong ngũ cốc, đậu đỗ, rau xanh và trái cây) để sinh năng lượng. Nguồn “nhiên liệu” đó chính là các thể ceton (hay ketone), một nguyên liệu mà gan sản xuất ra từ nguồn mỡ dữ trữ trong cơ thể.

Đốt chất béo dường như là cách lý tưởng để giảm cân nhưng bắt gan sản xuất ra thể ceton thì lại rất khó:

• Việc này yêu cầu bạn phải cạn kiệt nguồn carbohydrate trong có thể, ăn ít hơn 20-50g carb trong ngày (một quả chuối cỡ trung bình cũng có chứa 27g carb).
• Thông thường phải mất đến vài ngày mới đạt được trạng thái ketosis.
• Ăn quá nhiều protein sẽ làm gián đoạn quá trình ketosis.

Bạn sẽ ăn gì?

Do chế độ ăn keto yêu cầu phải ăn nhiều chất béo nên tất cả các bữa ăn của những người theo chế độ này đều phải có chất béo. Lấy ví dụ trong chế độ ăn trung bình của người lớn với 2000kcal tổng năng lượng nạp vào khuyến nghị mỗi ngày thì lượng chất béo nạp vào tương đương với 165g, 40g carb và 75g protein. Tuy nhiên tỉ lệ chính xác còn phụ thuộc vào nhu cầu riêng biệt của từng người.

Một số nguồn chất béo không bão hòa lành mạnh được sử dụng trong chế độ ăn keto như các loại hạt chứa dầu (hạnh nhân, hạt óc chó…), các loại hạt nảy mầm, quả bơ, đậu phụ và dầu ôliu. Nhưng chất béo bão hòa từ dầu cọ, dầu dừa, mỡ, bơ và bơ ca cao cũng được khuyến khích ăn với một lượng lớn.

Protein cũng là một phần của chế độ ăn keto, tuy nhiên không cần phải phân biệt giữa thịt nạc hay với những loại thịt có chứa chất béo bão hòa cao như thịt bò, thịt lợn hay thịt xông khói.

Còn hoa quả và rau xanh thì sao? Mọi loại quả đều chứa đường (carb), nhưng cũng có một vài loại quả bạn có thể ăn với một lượng nhỏ (thường là các loại quả họ dâu). Các loại rau (cũng có chứa carb) sẽ bị giới hạn trong các loại rau lá xanh, súp lơ trắng, súp lơ xanh, cải brussel, măng tây, ớt chuông, hành tây, tỏi, nấm, dưa chuột, cần tây và bí. Một cup (khoảng 91g) súp lơ xanh có chứa khoảng 6g carb.

Nguy cơ đến từ chế độ ăn keto

Chế độ ăn keto có thể mang đến rất nhiều nguy cơ. Đầu tiên phải kể đến việc ăn nhiều chất béo bão hòa, mà lượng chất béo này chỉ nên chiếm 7% trong chế độ ăn hàng ngày để tránh nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Và phải khẳng định rằng chế độ ăn này có liên quan đên việc tăng LDL – một loại cholesterol xấu và là một yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch.

Và một loạt các nguy cơ khác:

• Thiếu vi chất: Nếu bạn không ăn đa dạng các loại rau xanh, hoa quả và ngũ cốc thì cơ thể sẽ có nguy cơ bị thiếu nhiều vi chất như selen, magie, phosphor, vitamin B và C.
• Các vấn đề về gan: Với một lượng chất béo lớn phải chuyển hóa, chế độ ăn này sẽ làm tăng gánh nặng lên gan và làm nặng thêm các tình trạng bệnh về gan mà bạn đang mắc phải.
• Các vấn đề về thận: Thận giúp chuyển hóa protein, và chế độ ăn keto có thể gây ra tình trạng quá tải ở thận.
• Táo bón: Chế độ ăn keto làm giảm chất xơ một cách đáng kể, từ đó làm tăng nguy cơ táo bón.
• Thay đổi tâm trạng: Não bộ sử dụng năng lượng từ đường để hoạt động. Vậy nếu thiếu đường thì sao? Chắc chắn không tránh khỏi tình trạng cáu kỉnh và cảm giác mơ hồ.

Vậy còn những chế độ ăn khác?

Những chế độ  ăn low carb nổi tiếng như Atkin hay Paleo đều là biến thể của chế độ ăn keto nguyên thủy. Tuy nhiên chúng cũng mang đến những nguy cơ tương tự nếu ta cứ ăn nhiều chất béo và protein trong khi lại giảm carb. Về tác dụng ngắn hạn, các chế độ ăn low carb thành công trong việc giảm cơn đói vì đốt mỡ sẽ chậm hơn đốt carb, nhưng tác dụng dài hạn của chế độ ăn này vẫn chưa được hiểu rõ. Bất cứ một chế độ ăn giới hạn dinh dưỡng nhất định nào cũng đều khó bền vững, và khi bạn quay lại ăn bình thường, cân nặng sẽ lại tăng trở lại.

Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM

Theo Harvard Health