Mặc dù giảm trương lực cơ là điều đáng lo ngại nhưng có thể điều trị được. Dưới sự giám sát của bác sĩ, trẻ bị giảm trương lực cơ có thể đạt được các kỹ năng vận động và kiểm soát cơ tốt hơn bằng liệu pháp vật lý trị liệu.

Giảm trương lực cơ là một tình trạng đặc trưng bởi việc suy giảm trương lực cơ và sức mạnh cơ thấp. Đây là tình trạng phổ biến nhất ảnh hưởng đến kỹ năng vận động của trẻ sơ sinh.

Mặc dù giảm trương lực cơ là điều đáng lo ngại nhưng nó có thể điều trị được. Dưới sự giám sát của bác sĩ, trẻ bị giảm trương lực cơ có thể đạt được các kỹ năng vận động và kiểm soát cơ tốt hơn bằng liệu pháp vật lý trị liệu.

Bài viết dưỡi đây sẽ giúp cha mẹ hiểu giảm trương lực cơ là gì cũng như các phương pháp và bài tập trị liệu khác nhau được sử dụng để điều trị bệnh.

Giảm trương lực cơ là gì?

Giảm trương lực cơ là một thuật ngữ y khoa mô tả trương lực cơ thấp bất thường ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Việc kiểm soát các cơ được điều chỉnh bởi các tín hiệu truyền qua hệ thần kinh từ não, những tín hiệu này cho biết cơ nào của cơ thể sẽ co lại hoặc giãn ra.

Giảm trương lực cơ xảy ra khi có tổn thương não, tủy sống, hệ thần kinh hoặc mô cơ. Tổn thương này có thể bắt nguồn từ chấn thương thực thể, yếu tố môi trường hoặc cấu trúc di truyền hoặc có thể do các rối loạn cơ hoặc hệ thần kinh khác gây ra.

Triệu chứng giảm trương lực cơ thường gặp

Các triệu chứng giảm trương lực cơ thường có thể quan sát được ở trẻ sơ sinh khoảng sáu tháng tuổi.

Hầu hết trẻ sơ sinh đều có kỹ năng vận động cơ bản, có thể nhai, ngẩng đầu thẳng, cử động tay và chuyển sang các tư thế cơ thể khác nhau. Tuy nhiên, trẻ sơ sinh bị giảm trương lực cơ phải vật lộn với những cử động này vì trẻ không có sức mạnh cơ tay hoặc chân khỏe. Trẻ cũng có thể gặp khó khăn trong việc phát âm một số âm thanh hoặc ngữ điệu nhất định.

Nếu không được điều trị, trẻ mắc bệnh sẽ bỏ lỡ các mốc phát triển quan trọng ban đầu như khả năng ngẩng đầu khi nằm sấp.

Các dấu hiệu khác của bệnh bao gồm:

• Cảm giác vô lực: Em bé của bạn sẽ không phản kháng nếu bạn nhấc tay và chân trẻ lên, có cảm giác như thể chúng có thể tuột khỏi tay bạn.
• Không bị cong các khớp: Trẻ khỏe mạnh thường sẽ hơi cong ở khuỷu tay, hông và đầu gối, ngay cả khi nằm yên. Trẻ mắc bệnh thường duỗi hết các khớp và cánh tay, cẳng chân ra.
• Kiểm soát đầu kém: Trẻ mắc bệnh không thể kiểm soát cổ của mình và đầu của trẻ sẽ bị ngã về phía trước, phía sau hoặc sang một bên.

Phương pháp trị liệu đa hướng

Việc tìm ra phương pháp điều trị phù hợp cho tình trạng giảm trương lực cơ thường phụ thuộc vào việc chẩn đoán nguyên nhân gây ra tình trạng này – và liệu nguyên nhân có phải do tổn thương thần kinh, chấn thương hay dị tật bẩm sinh hay không.  Bác sĩ có thể tạo ra một kế hoạch điều trị chứng giảm trương lực cơ tùy chỉnh bao gồm việc sử dụng các kỹ thuật trị liệu sẽ giúp trẻ xây dựng trương lực cơ và/hoặc giúp kiểm soát dây thanh âm.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu là một lựa chọn lý tưởng để giảm đau và hỗ trợ các chức năng vận động, cải thiện chất lượng cuộc sống tổng thể cho trẻ sơ sinh bị giảm trương lực cơ.

Khi điều trị chứng giảm trương lực cơ, chuyên gia vật lý trị liệu sẽ phát triển các bài tập giúp trẻ hoạt động và di chuyển cơ thể dễ dàng hơn.

Một số bài tập có thể bao gồm:

• Liệu pháp nhiệt hoặc lạnh
• Siêu âm để giảm đau cơ và co thắt
• Các bài tập thể chất hoặc giãn cơ được hướng dẫn bởi chuyên gia
• Trị liệu ngôn ngữ

Bác sĩ cũng có thể bao gồm cả liệu pháp ngôn ngữ để cải thiện khả năng phát âm cho trẻ sơ sinh bị giảm trương lực cơ nếu trẻ có vấn đề về dây thanh âm. Những bài tập này còn có thêm lợi ích trong việc điều trị các chứng rối loạn ngôn ngữ và các tình trạng như chứng khó đọc nếu có. Các buổi trị liệu có thể diễn ra trong môi trường riêng tư hoặc theo nhóm nhỏ.

• Can thiệp chuyển động năng động
• Trị liệu can thiệp chuyển độngnăng động (DMI) là một chiến lược điều trị giảm trương lực cơ toàn diện sử dụng kết hợp các phương pháp điều trị nhiều vấn đề thay vì tập trung vào một lĩnh vực cốt lõi.
• Trong trị liệu DMI, chuyên gia sẽ cải thiện khả năng vận động của trẻ bằng cách tập trung vào sự liên kết, tích hợp cảm giác và chức năng. Mục tiêu của những buổi học này là hướng dẫn trẻ đạt được các mốc phát triển quan trọng.

Đọc thêm tại bài viết: Lợi ích của tập phục hồi chức năng

Bài tập điều trị giảm trương lực cơ

Tùy thuộc vào nguyên nhân gốc rễ của tình trạng giảm trương lực cơ, kế hoạch điều trị thường bao gồm một số hình thức vật lý trị liệu và các bài tập tác động thấp giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp của trẻ theo thời gian.

Nảy trên quả bóng trị liệu

Bài tập này cần có sự hỗ trợ của người lớn, thường là chuyên gia trị liệu. Em bé ngồi trên quả bóng trị liệu trong khi chuyên gia trị liệu nảy bóng lên xuống, nhẹ nhàng lăn quả bóng từ bên này sang bên kia và từ trước ra sau. Tập thể dục lặp đi lặp lại giúp phát triển các cơ cốt lõi của bé.

Đi dọc theo thanh xà cân bằng

Trong bài tập này, em bé được hướng dẫn dọc theo một thanh xà hoặc bục cao trong khi chuyên gia trị liệu giữ trẻ ở eo hoặc tay. Điều này giúp trẻ xây dựng kỹ năng giữ thăng bằng và sự ổn định cốt lõi cũng như khắc phục những hạn chế của tình trạng giảm trương lực cơ.

• Đi dọc theo xà hoặc bục cũng dạy trẻ điều chỉnh thăng bằng để phản ứng với những thay đổi về độ cao hoặc hướng.
• Bò với lực cản (Dốc, Đệm, v.v.)
• Chuyên gia trị liệu hướng dẫn trẻ bò bằng bốn chi trên các bề mặt khác nhau, ở các độ nghiêng khác nhau hoặc có chướng ngại vật cản đường. Điều này giúp trẻ học cách tự ổn định.

Đối với bài tập này, bạn có thể sử dụng thảm, ghế dài, đường dốc, gối, đệm và bậc thang. Các bề mặt mềm mại cũng có thể tạo thêm một thử thách khác cho bài tập nếu bé đã sẵn sàng.

Bài tập ngồi xổm hoặc quỳ

Ngoài các cơ cốt lõi, tình trạng giảm trương lực cơ còn làm suy giảm các kỹ năng vận động tinh ở các chi. Một bài tập vật lý trị liệu phổ biến được sử dụng cho tình trạng giảm trương lực cơ bao gồm việc sử dụng đồ chơi để thúc đẩy trẻ nhặt chúng bằng cách ngồi xổm, quỳ hoặc cúi xuống.

Bước đầu tiên, trẻ sơ sinh có thể sử dụng ghế sofa dài để nhặt đồ chơi trên ghế hoặc dùng tay và cánh tay để tự đỡ mình.

Bơi lội và thủy trị liệu

Trị liệu dưới nước – đúng như tên gọi của nó – là một loại vật lý trị liệu sử dụng bơi lội và thể dục nhịp điệu dưới nước.

Thủy trị liệu thường diễn ra trong hồ nước nóng. Những bài tập tác động thấp này được thực hiện trong một bể nước nông để giúp bé phát triển cả sức mạnh và sự linh hoạt. Những bài tập này giúp xây dựng sự phối hợp tay – mắt, nhận thức về cơ thể và kỹ năng vận động, đồng thời tìm ra những cách mới để di chuyển các nhóm cơ khác nhau.

Di chuyển trong khi được hỗ trợ bởi nước sẽ hỗ trợ trẻ khi chúng học cách tự di chuyển và đối phó với những thách thức của trọng lực. Điều này giúp trẻ di chuyển dễ dàng hơn mà không tốn nhiều sức lực.

Đọc thêm tại bài viết: Bài tập nâng cao sức mạnh cho trẻ

Kết luận

Giảm trương lực cơ là một tình trạng suốt đời. Điều đó có nghĩa là điều trị bệnh không phải là tìm ra cách chữa trị mà là kiểm soát các triệu chứng. Con bạn có thể không làm được một số việc mà những đứa trẻ khác ở độ tuổi của trẻ có thể làm được, nhưng bạn có thể mong đợi được thấy những cải thiện to lớn về chức năng vận động và chất lượng cuộc sống tổng thể của trẻ so với những gì trẻ có thể làm được.

Việc điều trị bắt đầu càng sớm thì càng tốt. Trẻ có thể thấy kết quả từ liệu pháp vật lý, trị liệu ngôn ngữ chỉ sau vài tháng tập luyện, với vài buổi một tuần. Dạy trẻ cách kiểm soát các chuyển động của cơ và xây dựng trương lực cơ có thể giúp trẻ phát triển như bất kỳ trẻ sơ sinh nào khác.

BS. Đoàn Thu Hồng – Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM