Dinh dưỡng và bệnh thận mạn tính

Khi mắc bệnh thận mạn tính, thận của bạn không thể lọc được các chất cặn dư thừa và thải ra khỏi máu theo đường nước tiểu như bình thường. Việc phát hiện sớm bệnh thận kết hợp với thay đổi chế độ ăn và lối sống có thể giúp bạn ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự tiến triển của bệnh.

Bài viết này giúp bạn có những thông tin hữu ích để giúp cho những người bị bệnh thận tạo lập cho bản thân một thói quen ăn uống khoa học và bổ sung những thực phẩm hỗ trợ sức khỏe của thận.

Chế độ ăn uống và bệnh thận

Ngoài chức năng lọc máu và chất thải, thận cũng tham gia vào hoạt động giúp duy trì cân bằng các khoáng chất và chất dinh dưỡng trong máu của bạn. Không có một chế độ ăn nào là “tốt nhất” với tất cả mọi người bị bệnh thận. Tuy nhiên, với người bị bệnh thận, cần ưu tiên một chế độ ăn giảm muối và tăng cường các thực phẩm như:

• • Trái cây
  • Rau xanh
  • Các loại ngũ cốc
  • Các loại đậu đỗ
  • Thịt nạc.

Đối với bệnh thận giai đoạn 1 và 2 ít bị hạn chế về các loại đồ ăn thức uống. Chế độ ăn kiêng DASH (giúp hỗ trợ điều trị và phòng ngừa tăng huyết áp) thường được khuyến nghị cho những người mắc bệnh thận giai đoạn đầu.

Chế độ ăn DASH là chế độ ăn ít natri, hạn chế đồ ngọt, chất béo bão hòa và thịt đỏ, đây đều là những thực phẩm mà người mắc bệnh thận nên hạn chế. Một số trường hợp sẽ được khuyến nghị nên hạn chế ăn quá nhiều protein.

Ngoài việc hạn chế protein, khi chức năng thận suy giảm, bạn có thể cần giảm lượng thức ăn giàu kali và phospho. Bạn cũng có thể cần phải theo dõi lượng nước tiểu hàng ngày của mình.

Bác sĩ và các chuyên gia dinh dưỡng sẽ theo dõi và đánh giá kết quả xét nghiệm máu của người bệnh để đưa ra lời khuyên dinh dưỡng. Bên cạnh đó các bác sĩ cũng sẽ theo dõi cân nặng của bệnh nhân để giúp người bệnh thận duy trì mức cân nặng hợp lý và tránh mất khối lượng cơ.

Chất dinh dưỡng cần theo dõi

Natri

Bình thường, thận hoạt động để kiểm soát lượng natri trong cơ thể. Nếu thận không hoạt động bình thường, lượng natri dư thừa khiến cơ thể bị tích nước gây phù, tăng huyết áp. Ăn một chế độ ăn ít natri có thể giúp giảm huyết áp và làm chậm sự tiến triển của bệnh thận.

Những người khỏe mạnh nên hạn chế lượng natri tiêu thụ ở mức dưới 2.300 miligam mỗi ngày. Những người bị bệnh thận hoặc tăng huyết áp nên tiêu thụ ít hơn 1.500 miligam natri mỗi ngày.

Kali

Nhiều loại thực phẩm có chứa kali một vi chất cơ thể sử dụng để duy trì các chức năng cần thiết. Kali giúp co cơ và điều hòa nhịp tim, ngoài ra kali còn tham gia vào quá trình vận chuyển các chất dinh dưỡng vào tế bào và các chất thải ra khỏi tế bào.

Kali được hấp thu và bài tiết qua thận. Khi thận hoạt động không bình thường, kali sẽ tích tụ gây ra tình trạng tăng kali máu, có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim hoặc đau tim. Trong giai đoạn đầu của bệnh thận, bạn có thể không cần hạn chế kali. Tuy nhiên, khi chức năng thận suy giảm, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn hạn chế lượng kali ăn hàng ngày.

Phospho

Phospho là một khoáng chất có thể bị tích tụ trong máu khi thận của bạn không hoạt động tốt. Khi phospho tích tụ trong máu sẽ kéo canxi từ xương và máu và làm giảm độ chắc khỏe của xương. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến bệnh loãng xương và tăng nguy cơ gãy xương. Nồng độ phospho cao trong máu cũng có thể dẫn đến ngứa da, đau xương và đau khớp.

Protein

Protein là một chất dinh dưỡng đa lượng thiết yếu giúp xây dựng cơ bắp, sửa chữa mô và chống lại nhiễm trùng. Binh thường khi bạn ăn thực phẩm giàu protein như thịt và sữa, sau quá trình hấp thu phân giải, các sản phẩm cuối cùng của protein được thận lọc ra. Khi thận không hoạt động bình thường, sẽ gây khó khăn cho cơ thể trong việc loại bỏ chất thải thừa từ protein.

Lượng protein mà một người bị bệnh thận cần sẽ phụ thuộc vào các yếu tố:

• • Trọng lượng cơ thể của người bệnh
  • Tiến triển của bệnh thận
  • Lượng protein được tìm thấy trong nước tiểu.

Hầu hết những người bị bệnh thận giai đoạn 1 hoặc 2 nên hạn chế lượng protein của họ ở mức 0,8 g/kg cân nặng. Với bệnh thận giai đoạn 3–5, các chuyên gia khuyến nghị:

• • Nếu không mắc bệnh tiểu đường, lượng protein nên bổ sung ở mức 0,55–0,60 g/ kg cân nặng và có giám sát của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.
  • Nếu có bệnh tiểu đường tiểu đường đi kèm hạn chế protein ở mức 0,06–0,08 g/ kg cân nặng để thúc đẩy kiểm soát đường huyết và duy trì tình trạng dinh dưỡng ổn định.

Hầu hết mọi người sẽ không cần hạn chế uống nước trong giai đoạn đầu của bệnh thận (giai đoạn 1 và 2). Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, người bệnh cần hạn chế chất lỏng tiêu thụ vì thận không thể loại bỏ chất lỏng dư thừa. Nếu uống quá nhiều nước có thể dẫn đến tích tụ chất lỏng trong cơ thể, gây áp lực cho tim và gây phù.

Người bệnh thận cần phải được cung cấp đủ protein để duy trì sức khỏe tối ưu và ngăn ngừa sự mất cơ. Ngoài ra người bệnh cũng cần cung cấp đủ nước cho cơ thể. Các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng sẽ đưa ra những hướng dẫn về chế độ ăn, lượng protein và nước phù hợp cần bổ sung cho người bệnh thận.

Thực phẩm cần hạn chế khi mắc bệnh thận

Mỗi người bệnh tùy vào tình trạng hoạt động của chức năng thận để có những ưu tiên và hạn chế thực phẩm khác nhau. Tuy nhiên hầu hết những người bệnh thận nên tránh bổ sung thực phẩm có hàm lượng natri cao. Dựa trên kết quả xét nghiệm máu của bệnh nhân, bác sĩ có thể đưa ra tư vấn thêm về việc hạn chế thực phẩm giàu kali và phospho.

Thực phẩm giàu natri:

• Thực phẩm đóng gói
• Đồ hộp
  • Thịt nguội, thịt xông khói, xúc xích
  • Đồ chua
  • Đồ ăn nhanh pizza, khoai tây chiên…
  • Mỳ tôm
  • Nước tương, tương cà và các loại gia vị khác

Thực phẩm giàu kali:

• Nước bưởi
  • Chuối
  • Khoai tây
  • Sữa
  • Sữa chua
  • Chất thay thế muối
  • Đậu khô
  • Rau lá xanh
  • Nước ép mận
  • Dưa gang.

Thực phẩm giàu phospho:

• • Thịt nguội
  • Phomai
  • Nước ngọt
  • Bánh xèo
  • Bánh ngô
  • Bánh ngọt
  • Sữa
  • Sữa chua.

Những thực phẩm tốt cho người bệnh thận

May mắn thay, vẫn có nhiều loại thực phẩm mà một người bị bệnh thận có thể ăn. Dưới dây là tất cả các loại thực phẩm an toàn với hầu hết những người bị bệnh thận.

Rau:

• • Măng tây,
  • Ớt chuông
  • Bắp cải
  • Cần tây
  • Xà lách,
  • Bông cải xanh, trắng
  • Đỗ, đậu bắp,
  • Nấm
  • Cà rốt
  • Bí ngòi
  • Quả dưa chuột
  • Cà tím
  • Hành, tỏi.

Trái cây

• • Táo
  • Lê
  • Quả việt quất
  • Quả mâm xôi
  • Dâu tây
  • Quả anh đào
  • Cam quýt, chanh
  • Nho đỏ
  • Trái đào
  • Quả dứa
  • Mận.

Chất đạm:

• • Thịt gia cầm nạc bỏ da
  • Thịt nạc
  • Trứng hoặc các sản phẩm thay thế trứng
  • Hải sản
  • Đậu phụ
  • Sữa ít béo.

Đồ uống:

• • Cà phê
  • Trà xanh
  • Nước táo, nho, chanh.

Phát hiện sớm và thay đổi lối sống, thay đổi chế độ ăn có thể ngăn chặn và kéo dài sự tiến triển của bệnh thận. Đối với bệnh thận giai đoạn đầu, hầu hết mọi người chỉ cần theo dõi lượng natri và protein trong chế độ ăn mà không cần phải kiêng khem quá nhiều. Những người bị bệnh thận tiến triển sẽ cần hạn chế thêm cả phốt pho, kali và lượng nước nạp vào cơ thể. Các chuyên gia bác sĩ dinh dưỡng dưỡng sẽ giúp bạn lên thực đơn và kế hoạch áp dụng chế độ dinh dưỡng phù hợp nhất cho bạn.

Tạm kết

Đôi khi việc thay đổi chế độ ăn uống có thể khó khăn và khiến bạn nản lòng. Tuy nhiên chế độ ăn của người bệnh thận vẫn cho phép bạn có thể thưởng thức những món ăn mà bạn yêu thích và phù hợp với khuyến nghị. Chuyên gia dinh dưỡng có thể hướng dẫn và hỗ trợ bạn trong suốt cuộc hành thay đổi và tạo dựng thói quen ăn uống lành mạnh khoa học nhằm cải thiện sức khỏe và tránh quá tải cho thận.

Hãy đến với Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM để được chuyên gia tư vấn chế độ ăn khoa học và sinh hoạt hợp lý để giúp cơ thể luôn khỏe mạnh bạn nhé! Mọi thông tin xin liên hệ Hotline: 0935.18.3939 hoặc Fanpage Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM.

BS. Hoài Thu

Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM

Theo Verywell Health