Nhận biết và phòng ngừa kiệt sức vì nóng

Tình trạng kiệt sức vì nóng và say nắng là những phản ứng nghiêm trọng của cơ thể trước điều kiện thời tiết khắc nghiệt, đặc biệt trong những đợt nắng nóng kéo dài. Nếu được phát hiện và xử lý kịp thời, kiệt sức vì nóng có thể phục hồi trong thời gian ngắn.

Tuy nhiên, nếu không can thiệp đúng cách, tình trạng này có thể tiến triển thành say nắng – một tình huống khẩn cấp đe dọa tính mạng, cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.

Dấu hiệu nhận biết kiệt sức vì nóng

Kiệt sức vì nóng thường xuất hiện khi cơ thể không thể tự làm mát một cách hiệu quả. Các biểu hiện phổ biến bao gồm:

• Cảm giác mệt mỏi kéo dài
• Chóng mặt, đau đầu dai dẳng
• Buồn nôn hoặc nôn ói
• Ra nhiều mồ hôi, da nhợt nhạt và ẩm ướt hoặc có thể xuất hiện phát ban do nóng
• Chuột rút ở tay, chân hoặc vùng bụng
• Thở nhanh, nhịp tim tăng
• Thân nhiệt tăng cao
• Cảm giác khát nước dữ dội
• Suy nhược, yếu cơ thể

Trẻ nhỏ cũng có thể xuất hiện các biểu hiện tương tự như người lớn, đồng thời có thể trở nên cáu gắt bất thường.

Cách xử lý

Khi một người xuất hiện các dấu hiệu nêu trên, cần nhanh chóng thực hiện các biện pháp hạ nhiệt và bù nước cho cơ thể. Các bước xử trí cơ bản bao gồm:

1. Di chuyển người bị ảnh hưởng đến khu vực thoáng mát, có bóng râm hoặc có điều hòa.
2. Gỡ bỏ những trang phục không cần thiết, đặc biệt là các lớp quần áo dày hoặc chật.
3. Cho uống nước mát hoặc các loại đồ uống bù điện giải, tránh sử dụng đồ uống có cồn hoặc chứa caffeine.
4. Làm mát da bằng cách xịt hoặc lau người bằng nước mát, đồng thời sử dụng quạt để tăng hiệu quả. Có thể chườm lạnh vùng nách hoặc cổ – nơi có mạch máu lớn – nhằm hỗ trợ hạ thân nhiệt nhanh hơn.

Thông thường, tình trạng sẽ cải thiện trong vòng 30 phút nếu được xử lý đúng cách. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng không thuyên giảm, hoặc người bệnh bắt đầu mất ý thức, cần đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Các đối tượng nguy cơ cao

Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể bị ảnh hưởng bởi thời tiết nắng nóng, một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Người cao tuổi, đặc biệt là từ 75 tuổi trở lên
• Người sống một mình, cư trú tại viện dưỡng lão hoặc khu vực thiếu thông gió
• Người mắc các bệnh lý mạn tính như tim mạch, phổi, tiểu đường, suy thận, Parkinson, hoặc rối loạn tâm thần
• Người đang sử dụng nhiều loại thuốc gây ảnh hưởng đến cơ chế điều hòa nhiệt độ cơ thể
• Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người nằm liệt giường, người nghiện rượu hoặc ma túy, người mắc bệnh Alzheimer
• Người thường xuyên ở ngoài trời hoặc sống trong không gian nóng bức như căn hộ tầng cao, không có điều hòa, người vô gia cư, người lao động ngoài trời

Dự phòng

Phòng ngừa là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe khi thời tiết nóng nực. Một số khuyến nghị quan trọng bao gồm:

• Tránh tiếp xúc với nắng gay gắt, đặc biệt trong khoảng thời gian từ 11 giờ sáng đến 3 giờ chiều.
• Lựa chọn trang phục rộng rãi, sáng màu và chất liệu nhẹ, thoáng mát. Đội mũ rộng vành và sử dụng kem chống nắng khi phải ra ngoài.
• Tránh các hoạt động thể lực nặng trong điều kiện nhiệt độ cao.
• Uống đủ nước, ưu tiên các loại đồ uống mát hoặc bù điện giải. Hạn chế rượu, caffeine và các loại đồ uống nóng có thể làm tăng thân nhiệt.
• Sử dụng quạt điện hoặc máy lạnh để giữ cho không gian sống mát mẻ. Vào ban ngày, đóng cửa sổ và kéo rèm để ngăn nhiệt vào nhà; mở cửa vào ban đêm khi không khí bên ngoài mát hơn.
• Tắm nước mát hoặc sử dụng khăn ướt để lau cơ thể, giúp tăng hiệu quả hạ nhiệt.
• Tắt các thiết bị điện phát nhiệt không cần thiết trong nhà như đèn, lò nướng, máy tính công suất lớn.

Lưu ý

Trẻ em, người cao tuổi và người mắc bệnh mạn tính là những đối tượng dễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi nhiệt độ cao. Cần theo dõi thường xuyên nhiệt độ phòng nơi họ sinh sống và đảm bảo họ được cung cấp đủ nước, ăn uống đúng cách và có điều kiện làm mát phù hợp.

Cấp Cứu 

Nếu kiệt sức vì nóng không được xử lý kịp thời, cơ thể có thể mất hoàn toàn khả năng tự làm mát, dẫn đến tình trạng say nắng.

Say nắng là tình trạng khẩn cấp đe dọa tính mạng và cần được xử lý y tế ngay lập tức với các dấu hiệu như sau:

• Thân nhiệt tăng cao trên 40 độ C
• Mất ý thức hoặc lú lẫn
• Da nóng và khô do không còn tiết mồ hôi
• Co giật

Trong khi chờ đợi cấp cứu, cần tiếp tục làm mát tích cực cho người bệnh.

Tóm lại, việc tăng cường nhận thức về kiệt sức vì nóng và say nắng, cùng với việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa hiệu quả, là cách thiết thực để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nhiệt độ toàn cầu đang ngày càng tăng cao.

Những ngày hè oi bức, cơ thể mất nước và chất điện giải qua mồ hôi là nguyên nhân hàng đầu khiến bạn cảm thấy mệt lả, chóng mặt, thậm chí kiệt sức. Nhưng không phải ai cũng biết cách bổ sung điện giải đúng cách để phục hồi nhanh và an toàn. Video này sẽ giúp bạn hiểu rõ chất điện giải, những nguyên tắc quan trọng khi bù điện giải để bảo vệ sức khỏe trong mùa hè này.

Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM (VIAM Clinic) thuộc Viện Y học ứng dụng Việt Nam tư vấn, cung cấp chế độ dinh dưỡng cá thể dành cho những người đang điều trị các bệnh mạn tính, trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng, trẻ thừa cân béo phì, phụ nữ mang thai và cho con bú,… Hãy liên hệ với VIAM Clinic nếu bạn muốn có chế độ dinh dưỡng hỗ trợ điều trị và cải thiện sức khỏe TẠI ĐÂY hoặc Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678

Ths. Ngọc Ánh – Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM