Cả không dung nạp lactose và dị ứng sữa đều có thể là nguyên nhân khiến bạn phải tránh những sản phẩm từ sữa, nhưng chúng không giống nhau. Bài viết dưới đây chỉ ra sự khác nhau giữa hai tình trạng và làm thế nào để vẫn duy trì được một chế độ ăn cân bằng.
Có một số sự nhầm lẫn giữa không dung nạp lactose và dị ứng sữa – những cụm từ nghe có thể tương tự nhau nhưng chúng thực sự là hai vấn đề khác nhau của đường tiêu hóa, và một tình trạng thì nghiêm trọng hơn tình trạng còn lại.
Không dung nạp lactose là do không đủ enzyme lactase, chất cần thiết để phá vỡ lactose, loại đường được tìm thấy trong sữa và các sản phẩm khác từ sữa. Dị ứng sữa là một dị ứng đồ ăn thực sự gây ra phản ứng dị ứng với protein trong sữa.
Không dung nạp lactose và dị ứng sữa là những tình trạng rất khác nhau. Dị ứng sữa thường biểu hiện từ rất sớm. Không dung nạp lactose thường cần thời gian dài hơn để phát triển và có thể xảy ra ở bất cứ thời điểm nào trong cuộc đời.
Các triệu chứng của không dung nạp lactose và dị ứng sữa
Không dung nạp lactose có thể là di truyền hoặc do sự tổn thương ruột non bởi nguyên nhân virus hoặc vi khuẩn. Nó cũng là khá phổ biến trong dân cư. Khoảng 80-90% người Mỹ gốc Phi không dung nạp lactose và nó cũng rất phổ biến ở Châu Á và người Mỹ bản địa. Không dung nạp lactose tăng lên theo tuổi và khá phổ biến ở những người nhiều tuổi. Ước tính có khoảng 30-50 triệu người Mỹ không dung nạp lactose.
Bạn sẽ cảm thấy rõ ràng các triệu chứng của không dung nạp lactose trong khoảng 30 phút đến 2 giờ sau khi uống sữa hoặc ăn sản phẩm từ sữa. Các triệu chứng có thể bao gồm:
Đau bụng
Đánh hơi và ợ hơi
Buồn nôn
Tiêu chảy
Dị ứng sữa thường chỉ nói đến sữa bò, mặc dù bạn cũng có thể dị ứng các loại sữa khác, bao gồm cả sữa đậu nành. Mặc dù dị ứng sữa phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh và trẻ em, nó cũng có thể xảy ra ở bất kì lứa tuổi nào. Dị ứng sữa là loại dị ứng đồ ăn phổ biến nhất ở trẻ em, ảnh hưởng đến hơn 2% trẻ em dưới 3 tuổi. Phản ứng dị ứng với sữa có thể biểu hiện sau chỉ vài phút hoặc cũng có thể sau vài giờ. Các triệu chứng có thể bao gồm:
Đau bụng
Buồn nôn
Tiêu chảy
Nổi ban đỏ
Sưng môi hoặc họng
Khó thở
Chẩn đoán không dung nạp lactose và dị ứng sữa
Không dung nạp lactose có thể phân biệt rõ ràng với dị ứng sữa bởi các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn và tiền sử về các vấn đề với các sản phẩm từ sữa của một người. Nhưng đôi khi các bác sĩ không thể phân biệt đúng được hai tình trạng này. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn giữ một cuốn nhật kí về thực phẩm, tránh sử dụng các sản phẩm từ sữa trong một thời gian và sau đó đưa nó trở lại vào thực đơn. Nếu nghi ngờ, có một số xét nghiệm có thể giúp chẩn đoán.
Các xét nghiệm bao gồm:
* Kiểm tra hydro trong hơi thở: Mức cao khí hydro của các sản phẩm lactose không được tiêu hóa trong hơi thở của bạn. Các bác sĩ có thể chẩn đoán tình trạng không dung nạp lactose bằng việc đo mức hydro này sau khi bạn uống đồ uống có chứa lactose.
* Kiểm tra độ acid trong phân: Lactose không được tiêu hóa cũng làm tăng độ acid trong phân. Các bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm này để chẩn đoán tình trạng không dung nạp lactose ở trẻ em.
* Kiểm tra dị ứng thức ăn: Nếu bác sĩ hướng tới một tình trạng dị ứng sữa, bạn có thể được gửi tới một chuyên gia dị ứng để kiểm tra da hoặc lấy mẫu máu để kiểm tra dị ứng trong phòng thí nghiệm.
Bạn có thể ăn các sản phẩm sữa khi bị không dung nạp lactose hoặc dị ứng sữa không?
Với cả hai tình trạng này, bạn sẽ cần tránh hoặc hạn chế tối đa các sản phẩm từ sữa.
Nếu bạn không dung nạp lactose, bạn có thể chịu đựng được lượng nhỏ sữa. Bạn có thể thử phômai cứng và các sản phẩm sữa chua (các sản phẩm chứa lượng lactose thấp hơn sữa). Có nhiều sản phẩm không phải sữa cũng chứa nhiều canxi, bao gồm rau chân vịt, quả hạnh và các loại rau lá xanh đậm.
Nếu bạn bị dị ứng sữa, bạn cần đọc kỹ bảng thành phần và tránh mọi thực phẩm có chứa sữa, bao gồm các thành phần casein, nước sữa, lactose, lactalbumin và bơ sữa lỏng.
Nếu bạn hoặc con bạn có các triệu chứng có thể do dị ứng sữa hoặc không dung nạp lactose, hãy nói chuyện với bác sĩ. Bác sĩ có thể chẩn đoán vấn đề và đưa cho bạn lời khuyên làm thế nào tốt nhất để tránh sữa không khi vẫn duy trì dinh dưỡng tốt, không quan trọng bạn già hay trẻ.
Ths. Bs Đào Ngọc
Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM
