Hệ thống miễn dịch cung cấp hai tuyến phòng thủ: miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thích ứng. Khả năng miễn dịch bẩm sinh là tuyến phòng thủ đầu tiên và bao gồm các hàng rào vật lý, chẳng hạn như da và màng nhầy cũng như các biện pháp phòng thủ hóa học và tế bào.
Nếu hệ thống miễn dịch bẩm sinh không hiệu quả trước mối đe dọa tiềm tàng, hệ thống miễn dịch thích ứng sẽ tiếp quản. Hệ thống miễn dịch thích ứng bao gồm các tế bào máu và protein chuyên biệt nhắm vào nguyên nhân gây nhiễm trùng cụ thể. Hệ thống miễn dịch thích ứng có “Nguồn trí nhớ”, đó là lý do tại sao cơ thể của một người trở nên miễn dịch với các bệnh cụ thể sau khi đã tiếp xúc với mầm bệnh.
Hệ thống miễn dịch của một người cần phải hoạt động tốt để họ luôn khỏe mạnh. Một số bệnh, thuốc và lựa chọn lối sống, chẳng hạn như hút thuốc và uống quá nhiều rượu có thể ảnh hưởng xấu đến chức năng miễn dịch. Nghiên cứu cho thấy rằng chế độ ăn uống của một người cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe miễn dịch.
Tại sao chế độ ăn có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch?
Các nghiên cứu cho thấy rằng chế độ ăn uống của một người ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của họ, giống như tất cả các khía cạnh khác của sức khỏe. Ví dụ, dinh dưỡng có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật, chức năng rào cản đường ruột, các quá trình viêm và chức năng tế bào bạch cầu, tất cả đều ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch. Chế độ ăn uống và thực phẩm riêng lẻ có mối liên hệ với việc tăng nguy cơ mắc bệnh, nguy cơ dị ứng cao hơn và suy giảm phản ứng miễn dịch. Chế độ ăn kiểu phương Tây có xu hướng chứa nhiều chất béo bão hòa, thực phẩm chế biến nhanh, nhiều đường, muối, và tổng lượng calo.
Chế độ ăn này thường ít thực phẩm liên quan đến sức khỏe tốt, chẳng hạn như rau, trái cây và cá béo, và có liên quan chặt chẽ đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh mãn tính. Nghiên cứu cho thấy rằng chế độ ăn kiểu phương Tây gây ra chứng viêm và thay đổi chức năng hệ thống miễn dịch, thúc đẩy sự phát triển của bệnh. Ngược lại, chế độ ăn giàu thực phẩm toàn phần, chẳng hạn như rau, trái cây, các loại hạt, đậu và hải sản, và ít thực phẩm chế biến quá kỹ có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh và thúc đẩy chức năng miễn dịch khỏe mạnh. Ngoài ra, sự thiếu hụt hoặc không đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho chức năng miễn dịch, bao gồm vitamin D, kẽm và vitamin C, cũng có thể ảnh hưởng đến phản ứng miễn dịch.
Tác hại của chế độ ăn uống không lành mạnh?
Chế độ ăn kiểu phương Tây có xu hướng giàu carbohydrate tinh chế, đường bổ sung, chất béo bão hòa và calo. Cách ăn uống này ảnh hưởng đến chức năng miễn dịch theo một số cách. Hầu hết các loại thực phẩm trong chế độ ăn của người phương Tây đều được chế biến quá kỹ và chứa nhiều đường bổ sung, có thể thúc đẩy phản ứng viêm của hệ thống miễn dịch. Ví dụ: thực phẩm và đồ uống có tác động đáng kể đến lượng đường trong máu, chẳng hạn như soda, kẹo, ngũ cốc có đường và bánh nướng có đường, làm tăng mức độ protein gây viêm, bao gồm hoại tử khối u-alpha (TNF-alpha), protein phản ứng C (CRP) và interleukin-6 (IL-6). Chúng cũng can thiệp với chức năng của các tế bào miễn dịch bảo vệ, bao gồm bạch cầu trung tính và thực bào.
Một nghiên cứu năm 2012 bao gồm 562 người lớn từ 85 tuổi trở lên không mắc bệnh tiểu đường cho thấy rằng những người tham gia có lượng đường trong máu cao hơn có phản ứng miễn dịch bẩm sinh thấp hơn. Họ cũng có mức CRP cao hơn, đây là một dấu hiệu của chứng viêm. Lượng đường trong máu cao hơn có liên quan đến phản ứng miễn dịch bị suy giảm. Ngoài ra, chế độ ăn nhiều đường bổ sung và carbs tinh chế có thể làm thay đổi bất lợi vi khuẩn đường ruột, dẫn đến chứng rối loạn vi khuẩn, liên quan đến rối loạn tiêu hóa, chẳng hạn như đầy hơi. Một hệ vi sinh vật khỏe mạnh là điều cần thiết cho chức năng miễn dịch vì vi khuẩn đường ruột đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển và chức năng của hệ thống miễn dịch. Các chuyên gia cũng đã liên kết chế độ ăn kiểu phương Tây với phản ứng miễn dịch bị thay đổi do hàm lượng chất béo bão hòa cao và nhiều muối.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng chế độ ăn giàu chất béo bão hòa có thể thúc đẩy chứng viêm, sửa đổi vi khuẩn đường ruột và ức chế hoạt động của các tế bào bạch cầu. Chế độ ăn nhiều muối bổ sung có liên quan đến phản ứng miễn dịch quá mức, làm suy giảm khả năng điều tiết viêm trong cơ thể và tăng nguy cơ mắc một số bệnh tự miễn, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp. Chế độ ăn kiểu phương Tây có liên quan đến việc tăng nguy cơ phát triển một số bệnh mãn tính, bao gồm một số bệnh ung thư, bệnh tim và bệnh tiểu đường loại 2. Các nhà nghiên cứu cho rằng điều này là do tình trạng viêm mãn tính cấp độ thấp và phản ứng miễn dịch bị thay đổi mà chế độ ăn kiểu phương Tây, lối sống ít vận động và tiếp xúc với độc tố gây ra.
Điều cần thiết là tuân theo một chế độ ăn uống lành mạnh để đảm bảo chức năng miễn dịch tốt. Các nghiên cứu chỉ ra rằng trong khi một số chế độ ăn uống nhất định có thể dẫn đến suy giảm chức năng miễn dịch, các chế độ ăn uống khác lại thúc đẩy chức năng miễn dịch tối ưu. Chế độ ăn kiêng ít thực phẩm chế biến quá kỹ và giàu thực phẩm toàn phần, giàu chất dinh dưỡng, chẳng hạn như rau, trái cây, cá và các loại đậu, bảo vệ chống lại nguy cơ mắc bệnh mãn tính và hỗ trợ phản ứng miễn dịch khỏe mạnh.
Hãy đến với Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM để được chuyên gia tư vấn chế độ ăn khoa học và sinh hoạt hợp lý để giúp cơ thể luôn khỏe mạnh bạn nhé! Mọi thông tin xin liên hệ Hotline: 0935.18.3939 hoặc nhắn tin tới Fanpage.
Hoàng Hà Linh
Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Theo Medical News Today
