Thời gian sử dụng màn hình quá mức làm tăng nguy cơ béo phì ở trẻ em

Trong thời đại số hóa, các thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, máy tính bảng và tivi đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày. Việc tiếp xúc với màn hình dường như là điều không thể tránh khỏi, ngay cả đối với trẻ nhỏ. Tuy nhiên, một loạt nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng màn hình quá nhiều không chỉ làm gia tăng nguy cơ béo phì mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ.

Để đảm bảo sự phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần, cần thiết phải hiểu rõ mối liên hệ giữa thời gian sử dụng màn hình và các hệ lụy sức khỏe, đồng thời áp dụng những biện pháp điều chỉnh hợp lý.

Mối liên hệ giữa thời gian sử dụng màn hình và béo phì ở trẻ em

Thời gian sử dụng màn hình kéo dài thường dẫn đến lối sống ít vận động – một yếu tố nguy cơ chính gây tăng cân và béo phì. Khi dành hàng giờ trước màn hình, trẻ có xu hướng ít tham gia các hoạt động thể chất, thay vào đó là ngồi một chỗ và dễ hình thành thói quen ăn uống không lành mạnh, đặc biệt là ăn vặt các loại thực phẩm giàu năng lượng nhưng nghèo dinh dưỡng.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí PLOS One đã phân tích dữ liệu từ hơn 29.000 thanh thiếu niên, trong đó gần một nửa là nữ giới, cho thấy những người dành thời gian xem tivi hoặc chơi trò chơi điện tử hơn một giờ mỗi ngày có nguy cơ thừa cân hoặc béo phì cao hơn đáng kể so với nhóm ít sử dụng màn hình. Tương tự, tạp chí Pediatrics cũng ghi nhận rằng trẻ em sử dụng thiết bị điện tử quá 2 giờ mỗi ngày có khả năng thừa cân cao hơn rõ rệt.

Sự gia tăng hoạt động thụ động đồng nghĩa với việc thời gian dành cho vận động thể chất bị rút ngắn. Trong khi đó, các hoạt động thể chất như chạy nhảy, bơi lội hay chơi thể thao đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân nặng hợp lý và phát triển thể chất toàn diện. Vì vậy, việc điều chỉnh thời gian sử dụng màn hình là một trong những bước thiết yếu trong phòng ngừa béo phì ở trẻ nhỏ.

Tham khảo thêm: Ăn càng nhanh càng dễ béo!

Ảnh hưởng của thời gian sử dụng màn hình đến sự phát triển ngôn ngữ

Không chỉ dừng lại ở vấn đề cân nặng, thời gian sử dụng màn hình quá nhiều còn ảnh hưởng đến khả năng phát triển ngôn ngữ và kỹ năng giao tiếp ở trẻ em. Một trong những lý do chính là việc tiếp xúc với thiết bị điện tử thường làm giảm đáng kể thời gian tương tác trực tiếp với người lớn và bạn bè – những yếu tố có vai trò thiết yếu trong việc học nói và phát triển vốn từ vựng.

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí của Hiệp hội Ngôn ngữ và Thính giác Nam Phi, trẻ em tiếp xúc với màn hình trong thời gian dài thường gặp khó khăn trong việc phát triển khả năng ngôn ngữ. Nội dung số thường mang tính thụ động, thiếu phản hồi tương tác, không giúp trẻ học cách hiểu sắc thái ngữ nghĩa hay điều chỉnh giọng điệu, biểu cảm – những yếu tố quan trọng trong giao tiếp thực tế.

Ngoài ra, trẻ có thể bị hạn chế trong việc nhận biết tín hiệu phi ngôn ngữ như ánh mắt, cử chỉ, nét mặt – những yếu tố góp phần quan trọng trong việc hình thành khả năng giao tiếp hiệu quả. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc cân bằng giữa sử dụng công nghệ và các hoạt động tương tác trực tiếp để trẻ có cơ hội phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên và toàn diện.

Tìm hiểu thêm: Chậm phát triển ngôn ngữ – nguyên nhân và cách khắc phục

Các biện pháp giúp giảm thời gian sử dụng màn hình ở trẻ em

Để hạn chế tác động tiêu cực của việc sử dụng màn hình quá mức, cần thiết phải xây dựng thói quen lành mạnh trong sinh hoạt hằng ngày. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả:

1. Thiết lập giới hạn thời gian cụ thể

Xác định rõ thời lượng phù hợp để trẻ sử dụng thiết bị điện tử mỗi ngày, tùy theo độ tuổi và nhu cầu học tập. Việc đặt ra giới hạn cụ thể và kiên trì thực hiện sẽ giúp trẻ hình thành nhận thức về sự cần thiết của việc cân bằng thời gian giữa giải trí và các hoạt động khác.

2. Quy định khu vực không sử dụng thiết bị

Việc tạo ra những “vùng cấm” như bàn ăn, phòng ngủ hay không gian sinh hoạt chung sẽ giúp duy trì sự gắn kết trong gia đình và khuyến khích trẻ tham gia các cuộc trò chuyện trực tiếp. Đây là cách hiệu quả để xây dựng thói quen sử dụng thiết bị một cách có kiểm soát.

3. Thúc đẩy thói quen ăn uống lành mạnh

Việc chuẩn bị các món ăn hấp dẫn, bổ dưỡng theo phong cách sáng tạo không chỉ giúp cải thiện dinh dưỡng mà còn khiến trẻ thích thú với quá trình nấu ăn. Tham gia chuẩn bị bữa ăn cùng người lớn cũng là cơ hội để trẻ tránh xa thiết bị điện tử và học hỏi các kỹ năng sống cần thiết.

4. Khuyến khích tham gia hoạt động ngoài trời

Các hoạt động như đạp xe, đá bóng, leo núi hoặc đơn giản là chạy nhảy trong công viên không chỉ giúp tiêu hao năng lượng mà còn nâng cao sức khỏe tim mạch, cải thiện tâm trạng. Cần duy trì thói quen cho trẻ ra ngoài ít nhất một đến hai giờ mỗi ngày để hạn chế thói quen ngồi trước màn hình.

5. Giới thiệu các sở thích thay thế

Khuyến khích trẻ khám phá các hoạt động như vẽ, đàn, gấp giấy, hay lắp ráp mô hình sẽ giúp trẻ phát triển sự sáng tạo và kỹ năng tập trung. Đây cũng là cách để trẻ xây dựng hứng thú với những hoạt động không liên quan đến màn hình.

6. Nêu gương bằng hành động thực tế

Trẻ em thường học hỏi thông qua việc quan sát người lớn. Khi người lớn tự điều chỉnh thời gian sử dụng thiết bị, ưu tiên các hoạt động ngoài trời hoặc đọc sách, trẻ sẽ có xu hướng noi theo. Việc chia sẻ sở thích và tham gia cùng trẻ cũng là cách hiệu quả để tạo động lực thay đổi hành vi.

7. Lên lịch thời gian không sử dụng màn hình trong gia đình

Dành ra khoảng thời gian cố định mỗi ngày để cả gia đình cùng sinh hoạt mà không có sự xuất hiện của thiết bị điện tử. Có thể tận dụng thời gian này để chơi trò chơi, kể chuyện, nấu ăn hoặc tổ chức các hoạt động gắn kết nhằm củng cố mối quan hệ gia đình.

Tóm lại, việc sử dụng màn hình đúng cách, kết hợp với các hoạt động lành mạnh, không chỉ giúp trẻ duy trì cân nặng hợp lý mà còn góp phần quan trọng vào sự phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Nếu cần thiết, nên tham khảo ý kiến từ chuyên gia dinh dưỡng, bác sĩ nhi khoa hoặc nhà tâm lý học để có những hướng dẫn phù hợp nhằm đảm bảo sức khỏe lâu dài cho trẻ.

Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM (VIAM Clinic) thuộc Viện Y học ứng dụng Việt Nam tư vấn, cung cấp chế độ dinh dưỡng cá thể dành cho những người đang điều trị các bệnh mạn tính, trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng, trẻ thừa cân béo phì, phụ nữ mang thai và cho con bú,… Hãy liên hệ với VIAM Clinic nếu bạn muốn có chế độ dinh dưỡng hỗ trợ điều trị và cải thiện sức khỏe TẠI ĐÂY hoặc Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678

Ths. Ngọc Ánh – Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM