Nhiều bố mẹ lầm tưởng suy dinh dưỡng chỉ xảy ra ở em bé gầy gò, ốm yếu. Thực tế, trẻ có cân nặng vượt quá mức bình thường cũng có nguy cơ bị suy dinh dưỡng. Cùng Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM tìm hiểu về tình trạng trẻ béo phì có nguy cơ mắc suy dinh dưỡng tại bài viết dưới đây.

Trẻ béo phì vẫn có nguy cơ mắc suy dinh dưỡng? | viamclinic.vn

Suy dinh dưỡng thể béo phì hay còn được gọi là suy dinh dưỡng ở trẻ thừa cân béo phì. Đây là tình trạng trẻ em bên ngoài có thể trạng béo tốt, phát triển bình thường nhưng lại thiếu canxi, thiếu máu, vitamin D, còi xương.

Ngược lại với quan điểm chung, trẻ béo phì cũng có thể đối mặt với nguy cơ suy dinh dưỡng. Mặc dù có vẻ mâu thuẫn, nhưng điều này thường xảy ra khi trẻ ăn quá nhiều thức ăn có chứa năng lượng cao (đặc biệt là chất béo và đường) nhưng lại thiếu hụt các vi chất dinh dưỡng thiết yếu cho sự phát triển. Sự thiếu hụt hoặc thiếu cân bằng nội môi của các vi chất dinh dưỡng thiết yếu có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tổng thể, trạng thái cảm xúc và trí tuệ.

Nhận biết trẻ bị thừa cân – béo phì?

Với trẻ dưới 5 tuổi:

  • Thừa cân là cân nặng theo chiều cao lớn hơn 2 độ lệch chuẩn so với mức trung bình của Tiêu chuẩn Tăng trưởng Trẻ em của WHO
  • Béo phì là cân nặng theo chiều cao lớn hơn 3 độ lệch chuẩn so với mức trung bình trong Tiêu chuẩn Tăng trưởng Trẻ em của WHO.

Với trẻ em từ 5–19 tuổi:

Thừa cân, béo phì được xác định như sau đối với trẻ em từ 5–19 tuổi:

  • Thừa cân là chỉ số BMI theo tuổi lớn hơn 1 độ lệch chuẩn so với mức trung bình Tham chiếu Tăng trưởng của WHO
  • Béo phì lớn hơn 2 độ lệch chuẩn so với mức trung bình Tham chiếu Tăng trưởng của WHO

Nguyên nhân gây thừa cân, béo phì ở trẻ em?

Nguyên nhân gây thừa cân, béo phì ở trẻ em? | viamclinic.vn

Rất nhiều trẻ có thể trạng béo tốt nhưng bên trong lại bị thiếu máu, thiếu vitamin D, thiếu canxi, còi xương,… Đây còn được gọi là tình trạng suy dinh dưỡng thể béo phì. Một số nguyên nhân béo phì mà vẫn suy dinh dưỡng ở trẻ là:

  • Gen và tiền sử gia đình
  • Thường xuyên nạp nhiều calo từ thực phẩm và đồ uống hơn mức cơ thể cần
  • Không hoạt động thể chất đủ
  • Thiếu ngủ
  • Một số điều kiện y tế và thuốc

Cân nặng của trẻ cũng có thể bị ảnh hưởng bởi quá trình mang thai của người mẹ. Nếu người mẹ bị béo phì hoặc tăng cân quá nhiều khi mang thai, điều đó sẽ làm tăng nguy cơ đứa trẻ sinh ra có kích thước lớn hơn dự kiến và phát triển bệnh béo phì sau này.

Khi bé được bổ sung quá nhiều chất đạm, chất béo có thể dẫn đến tình trạng dư thừa năng lượng và cơ thể sẽ có xu hướng tích trữ mỡ nhiều hơn, cuối cùng dẫn đến tình trạng thừa cân, béo phì.

Trẻ béo phì có nguy cơ mắc suy dinh dưỡng?

Suy dinh dưỡng là tình trạng thiếu một hoặc nhiều chất dinh dưỡng có ảnh hưởng xấu đến tế bào, mô, cơ quan và cơ thể. [1]. Hiệp hội Dinh dưỡng và Chuyển hóa Lâm sàng Châu Âu (ESPEN) định nghĩa suy dinh dưỡng là tình trạng cung cấp không đủ hoặc hấp thu không đúng các chất dinh dưỡng thiết yếu, thay đổi thành phần cơ thể, suy giảm thể chất và tinh thần của cơ thể và các tác động bất lợi đến kết quả của việc điều trị bệnh cơ bản [2].

Suy dinh dưỡng không chỉ liên quan đến việc giảm chỉ số khối cơ thể mà còn liên quan đến béo phì, trong đó mô mỡ cũng là nguồn cung cấp các cytokine gây viêm [5]. Theo WHO, béo phì là “sự tích tụ mỡ một cách bệnh lý trong cơ thể, vượt quá nhu cầu sinh lý và khả năng thích ứng” [9].

Nguyên nhân gây béo phì có thể do các quá trình nội tiết, di truyền và trao đổi chất khác nhau, nhưng béo phì cũng là tình trạng do các yếu tố lối sống, bao gồm tiêu thụ thực phẩm quá mức hoặc hoạt động thể chất không đủ [10]. 

Béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác, được gọi là các bệnh lý đi kèm, bao gồm nhưng không giới hạn ở bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, khối u (đặc biệt là ung thư đại trực tràng), viêm xương khớp hoặc rối loạn lipid [11, 12].

Dưới đây là một số nguy cơ và vấn đề mà trẻ béo phì có thể phải đối mặt:

  • Thiếu chất dinh dưỡng cần thiết: Trẻ béo phì thường có thể thiếu hụt một số chất dinh dưỡng quan trọng do chế độ ăn có nhiều calo rỗng.
  • Rủi ro suy dinh dưỡng chọn lọc: Trẻ có thể ăn quá nhiều thức ăn có năng lượng cao nhưng lại thiếu hụt dạng vi chất dinh dưỡng quan trọng như vitamin và khoáng chất.
  • Vấn đề về sức khỏe tim mạch: Béo phì ở trẻ có thể kèm theo tình trạng cholesterol cao và huyết áp tăng, gây nguy cơ cho sức khỏe tim mạch.
  • Tăng nguy cơ tiểu đường: Trẻ béo phì có khả năng cao hơn phát triển tiểu đường type 2.
  • Vấn đề tinh thần và tâm trạng: Trẻ béo phì cũng có thể phải đối mặt với vấn đề tâm lý như áp lực xã hội, tự ti và tăng nguy cơ mắc các vấn đề tâm lý khác.

Để giảm nguy cơ này, quan trọng nhất là cung cấp một chế độ ăn uống cân đối và đảm bảo rằng trẻ nhận được đủ chất dinh dưỡng từ nhiều nguồn thực phẩm khác nhau. Thêm vào đó, việc khuyến khích hoạt động vận động là quan trọng để duy trì sức khỏe.

Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ béo phì có thể dẫn tới rất nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe, đặc biệt là các bệnh về tiêu hóa, bệnh về đường hô hấp, bệnh còi xương, loãng xương,…

Trong tương lai, trẻ béo phì bị suy dinh dưỡng có thể gặp phải tình trạng biến dạng lồng ngực, vẹo cột sống, chân đi vòng kiềng,… Đây là những vấn đề ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của trẻ về lâu dài.

Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM cung cấp các dịch vụ tư vấn, thăm khám dinh dưỡng cho trẻ  em và người lớn với cam kết hỗ trợ nâng cao sức khỏe, tăng cường sức đề kháng và cải thiện các tình trạng như còi xương, suy dinh dưỡng, thừa cân,… Để đặt lịch khám, Quý khách vui lòng liên hệ Hotline 0935.18.3939 / 024.3633.5678 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY.

 BS. Nguyễn Hoài Thu  – Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM

Theo Đài Tiếng Nói Việt Nam