Vì sao xuất hiện tình trạng sụt cân không rõ nguyên nhân?

Việc giảm cân mà không có chủ đích có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng sụt cân không rõ nguyên nhân bao gồm cường giáp, bệnh viêm ruột và trầm cảm.

Do sụt cân không chủ ý có thể liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu nhận thấy mình bị giảm cân nhiều liên tục trong khoảng thời gian từ 6 đến 12 tháng. Theo tiêu chuẩn, “giảm cân đáng kể” được định nghĩa là giảm hơn 5% trọng lượng cơ thể của bạn.

Nguyên nhân

Không phải mọi trường hợp sụt cân đều đáng lo ngại. Việc giảm cân có thể xảy ra sau những sự kiện thay đổi cuộc sống hoặc khi gặp căng thẳng.

Tuy nhiên, sụt cân đáng kể mà không rõ nguyên nhân hoặc không có chủ ý có thể là dấu hiệu ban đầu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Một số tình trạng bệnh lý có thể gây ra tình trạng sụt cân không mong muốn bao gồm:

Bệnh viêm ruột (IBD)

Viêm ruột mạn tính, bao gồm bệnh Crohn và viêm loét đại tràng, có thể dẫn đến sụt cân không mong muốn. Nguyên nhân của việc sụt cân trong trường hợp này có thể do:

• Kém hấp thu
• Giảm cảm giác thèm ăn do đau và khó chịu
• Ăn kiêng để ngăn ngừa các triệu chứng
• Đau do biến chứng, chẳng hạn như hẹp và tắc nghẽn
• Viêm ruột cũng có thể khiến cơ thể bạn ở trạng thái dị hóa, tiêu hao nhiều năng lượng

Các rối loạn tiêu hóa khác

Bệnh celiac, một bệnh tự miễn trong đó gluten khiến hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào của cơ thể, có thể gây sụt cân và thiếu hụt dinh dưỡng.

Những người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc tình trạng tăng sinh vi khuẩn đường ruột quá mức (SIBO) cũng có thể bị giảm cảm giác thèm ăn, dẫn đến sụt cân.

Các vấn đề sức khỏe tâm thần

Ở một số người, trầm cảm hoặc lo âu có thể làm tăng cảm giác thèm ăn. Tuy nhiên số khác lại có thể ảnh hưởng đến vùng não kiểm soát cảm giác thèm ăn gây giảm cảm giác thèm ăn và cuối cùng là sụt cân không mong muốn.

Ung thư

Ung thư khiến các tế bào bất thường phân chia và lan rộng nhanh chóng. Ung thư làm tăng tình trạng viêm và teo cơ, đồng thời có thể phá vỡ các hormone điều chỉnh sự thèm ăn.

Tốc độ phát triển của ung thư cũng có thể làm tăng chuyển hóa cơ bản của cơ thể. Giảm cân không rõ nguyên nhân từ 4-5kg có thể là dấu hiệu ban đầu của nhiều loại ung thư khác nhau.

Cường giáp

Cường giáp hay cường tuyến giáp là hội chứng mà tuyến giáp hoạt động quá mức, sản xuất nhiều hormone giáp hơn nhu cầu của cơ thể. Các hormone này kiểm soát nhiều chức năng trong cơ thể, bao gồm cả quá trình trao đổi chất. Nếu tuyến giáp của bạn hoạt động quá mức, bạn sẽ đốt cháy tiêu hao calo  nhiều hơn.

Viêm khớp dạng thấp (RA)

Viêm khớp dạng thấp RA khiến hệ thống miễn dịch tấn công niêm mạc khớp. Điều này dẫn đến tình trạng viêm có thể đẩy nhanh quá trình trao đổi chất và làm giảm tổng trọng lượng cơ thể của bạn.

Mất cơ (teo cơ)

Mất cơ có thể dẫn đến giảm cân, thường gặp nhất là khi bạn không sử dụng cơ trong một thời gian. Bệnh này thường gặp nhất ở những người ít vận động, không tập thể dục, làm việc văn phòng hoặc không thể di chuyển.

Bệnh tiểu đường type 1

Bệnh tiểu đường typ 1 là một bệnh tự miễn trong đó hệ thống miễn dịch của bạn tấn công các tế bào trong tuyến tụy tạo ra insulin. Nếu không có insulin, cơ thể bạn không thể sử dụng glucose để tạo năng lượng. Điều này dẫn đến lượng đường trong máu cao và khiến cơ thể bạn đốt cháy chất béo và cơ để tạo năng lượng.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính bao gồm khí phế thũng và viêm phế quản mãn tính. Ở giai đoạn sau, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính COPD có thể gây sụt cân vì khó khan trong việc thở khiến cơ thể đốt cháy nhiều calo.

Viêm nội tâm mạc

Viêm nội tâm mạc là một bệnh nhiễm trùng thường do vi khuẩn gây ra, dẫn đến tình trạng viêm lớp lót bên trong của tim (màng trong tim). Hầu hết những người bị viêm nội tâm mạc đều bị sốt và chán ăn. Nhiệt độ cơ thể tăng cao cũng làm tăng quá trình trao đổi chất và đốt cháy chất béo, gây sụt cân.

Bệnh lao (TB)

Bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn lao thường ảnh hưởng đến phổi. Nhiều người bị lao bị sụt cân và chán ăn, nhưng nguyên nhân dẫn đến tình trạng này vẫn chưa được biết đến đầy đủ.

Bệnh Addison

Mặc dù hiếm gặp, bệnh Addison khiến hệ thống miễn dịch làm tổn thương tuyến thượng thận, sau đó tuyến này không thể sản xuất đủ hormone như cortisol và aldosterone. Cortisol điều chỉnh nhiều chức năng, bao gồm quá trình trao đổi chất và cảm giác thèm ăn. Nồng độ cortisol thấp gây ra chứng chán ăn.

HIV

HIV tấn công các tế bào miễn dịch gọi là tế bào T, làm giảm khả năng đáp ứng với các bệnh nhiễm trùng của cơ thể. Nếu không được điều trị, HIV có thể tiến triển đến giai đoạn 3, khi hệ thống miễn dịch không thể kiểm soát, có thể gây sụt cân do thiếu hụt dinh dưỡng và giảm cảm giác đói.

Đọc thêm tại bài viết: Sự khác biệt giữa HPV và HIV

Suy tim sung huyết (CHF)

Suy tim sung huyết CHF phát triển khi tim không thể chứa đủ máu, không bơm đủ máu hoặc cả hai. Khi hệ tiêu hóa không được cung cấp đủ máu có thể dẫn đến buồn nôn và no sớm. Suy tim sung huyết có thể khiến bạn khó thở khi ăn, và tình trạng viêm ở mô tim bị tổn thương cũng có thể làm tăng quá trình trao đổi chất và đốt cháy nhiều calo hơn.

Các yếu tố nguy cơ khác gây sụt cân không rõ nguyên nhân

Một số yếu tố khác có thể làm tăng khả năng sụt cân không rõ nguyên nhân ở các độ tuổi khác nhau:

Người lớn tuổi: Nghiên cứu cho thấy 15% đến 20% của người lớn từ 65 tuổi trở lên bị sụt cân không rõ nguyên nhân. Cá yếu tố như hút thuốc và lượng mỡ cơ thể thấp có thể làm tăng khả năng này.

Trẻ em và thanh thiếu niên sống trong cảnh nghèo đói: sống trong cảnh nghèo đói là yếu tố nguy cơ lớn dẫn đến tình trạng chậm phát triển, tức là trẻ em có chiều cao và cân nặng dưới mức tiêu chuẩn theo độ tuổi.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ gặp khó khăn khi bú: Trẻ sơ sinh gặp khó khăn khi ngậm núm vú khi bú có thể gây tình trạng chậm tăng cân. Nếu trẻ sơ sinh không chịu bú, tốt nhất bạn nên trao đổi với bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được giúp tăng cân cho trẻ.

Làm thế nào để bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân gây sụt cân không rõ lý do

Chẩn đoán nguyên nhân gây sụt cân không rõ nguyên nhân thường bắt đầu bằng một đánh giá kỹ lưỡng, trong đó bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng khác và tiền sử bệnh. Các triệu chứng cụ thể mà bạn gặp phải có thể giúp bác sĩ đề xuất các xét nghiệm cụ thể. Nếu nguyên nhân không rõ ràng, bác sĩ có thể đề xuất các xét nghiệm và kiểm tra tổng quát hơn để loại trừ các vấn đề sức khỏe.

Một số xét nghiệm có thể được bác sĩ cho chỉ định hỗ trợ chẩn đoán:

• Xét nghiệm máu, bao gồm công thức máu toàn phần và sinh hóa máu
• Phân tích nước tiểu
• Xét nghiệm để đo lượng đường trong máu
• Xét nghiệm các bệnh và nhiễm trùng như bệnh lao
• Chẩn đoán hình ảnh, như chụp CT hoặc siêu âm
• Sàng lọc trầm cảm

Đọc thêm tại bài viết: 3 lý do chính tại sao đi bộ lại tốt hơn chạy

Điều trị

Phương pháp điều trị cụ thể cho tình trạng sụt cân không rõ nguyên nhân phụ thuộc vào nguyên nhân cơ bản.

Thống kê cho thấy 25% số người bị sụt cân không rõ nguyên nhân có thể không được chẩn đoán ngay cả sau khi khám sức khỏe tổng quát. Trong trường hợp sụt cân nghiêm trọng đến mức nghi ngờ thiếu hụt dinh dưỡng, bác sĩ có thể yêu cầu bạn điều chỉnh chế độ ăn uống hoặc dùng thực phẩm bổ sung dinh dưỡng ngay cả khi vẫn chưa xác định được nguyên nhân chính xác.

Cân nặng có thể dao động, đặc biệt là khi bạn thay đổi chế độ ăn uống hoặc mức độ hoạt động thể chất. Nhưng nếu bạn đã giảm cân mà không hề có sự chủ động điều chỉnh chế độ ăn hay tập luyện thì tốt nhất bạn nên trao đổi với bác sĩ, đặc biệt là nếu bạn giảm hơn 5% trọng lượng cơ thể hoặc có các triệu chứng khác cùng đi kèm với giảm cân.

Tháng 12 này, Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM – Viện Y học ứng dụng Việt Nam dành tặng bạn ưu đãi đặc biệt: Xét nghiệm Canxi toàn phần MIỄN PHÍ khi thực hiện xét nghiệm Vitamin D. Liên hệ hotline 0935.18.3939 / 024.3633.5678  hoặc truy cập viamclinic.vn để đặt lịch ngay! 

Ths.Bs Nguyễn Hoài Thu – Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM