Tiểu đường type 2 là một bệnh mãn tính phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu, trong đó Việt Nam ghi nhận khoảng 3,5 triệu trường hợp vào năm 2017 và dự kiến con số này sẽ tăng mạnh trong tương lai.
Bệnh tiểu đường xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào trở nên kháng insulin, dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao. Nếu không được kiểm soát, tiểu đường type 2 có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim mạch, suy thận, tổn thương thần kinh và mất thị lực. Tuy nhiên, với chế độ ăn uống khoa học và lối sống lành mạnh, người bệnh hoàn toàn có thể quản lý bệnh hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện sức khỏe tổng thể.
Việc thay đổi thói quen hàng ngày không chỉ giúp kiểm soát đường huyết mà còn mang lại lợi ích lâu dài cho sức khỏe tim mạch, cân nặng và tinh thần. Viện Y học ứng dụng Việt Nam sẽ cung cấp những hướng dẫn chi tiết, dựa trên cơ sở khoa học, để người bệnh tiểu đường type 2 xây dựng một lối sống bền vững, từ việc lựa chọn thực phẩm, quản lý cân nặng, đến duy trì vận động và chăm sóc sức khỏe toàn diện.
Contents
Chế độ ăn uống khoa học cho người bệnh tiểu đường type 2
Lựa chọn tinh bột
Tinh bột là nguồn năng lượng quan trọng, nhưng đối với người bệnh tiểu đường type 2, việc lựa chọn loại tinh bột phù hợp đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát đường huyết. Thay vì loại bỏ hoàn toàn tinh bột, người bệnh nên ưu tiên các loại thực phẩm giàu chất xơ, phân hủy chậm như ngũ cốc nguyên hạt, đậu, khoai lang và rau củ. Những thực phẩm này giúp duy trì lượng đường trong máu ổn định, tránh hiện tượng tăng đột biến sau bữa ăn.
Ngược lại, cần hạn chế các loại thực phẩm chứa tinh bột tinh chế như gạo trắng, bánh mì trắng, hoặc các loại trái cây có chỉ số đường huyết cao như mít, nhãn, vải. Một chế độ ăn với khoảng 50-60% năng lượng từ tinh bột phức hợp không chỉ cung cấp năng lượng mà còn ngăn ngừa nguy cơ hạ đường huyết, một tình trạng có thể gây mệt mỏi, lo âu hoặc chóng mặt nếu cơ thể thiếu hụt năng lượng.
Giảm chất béo và muối
Chất béo và muối là hai yếu tố cần kiểm soát chặt chẽ trong chế độ ăn của người bệnh tiểu đường type 2. Chất béo thường có trong thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, thịt nguội, có thể làm tăng cholesterol xấu (LDL), góp phần gây xơ vữa động mạch. Thay vào đó, hãy ưu tiên chất béo không bão hòa từ dầu ô liu, quả bơ hoặc các loại hạt không tẩm muối.
Về muối, lượng tiêu thụ nên giới hạn dưới 2,3g mỗi ngày để bảo vệ thận và giảm nguy cơ tăng huyết áp, một biến chứng phổ biến của tiểu đường. Người bệnh có thể sử dụng các loại thảo mộc như húng quế, oregano hoặc tiêu để tăng hương vị món ăn thay vì muối. Việc đọc kỹ nhãn thực phẩm cũng rất quan trọng để tránh các sản phẩm chứa muối ẩn hoặc chất béo không lành mạnh.
Đọc thêm tại: Tiểu đường type 2 và lời khuyên lựa chọn thực phẩm
Bổ sung khoáng chất hỗ trợ
Một số khoáng chất và hợp chất tự nhiên đã được nghiên cứu cho thấy tiềm năng hỗ trợ kiểm soát đường huyết ở người bệnh tiểu đường type 2. Ví dụ, magiê, có trong rau lá xanh, hạt và ngũ cốc nguyên hạt, giúp cải thiện độ nhạy insulin và điều hòa đường huyết. Crôm, một khoáng chất vi lượng, cũng đóng vai trò trong chuyển hóa carbohydrate, giúp cơ thể phản ứng tốt hơn với insulin.
Ngoài ra, các hợp chất như quế hoặc nhân sâm có thể hỗ trợ giảm đường huyết lúc đói và cải thiện chỉ số HbA1C. Tuy nhiên, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung các chất này, vì liều lượng không phù hợp hoặc tương tác với thuốc có thể gây ra tác dụng phụ như hạ đường huyết hoặc rối loạn tiêu hóa.
Lối sống lành mạnh để kiểm soát tiểu đường type 2
Vận động thể chất hợp lý
Tập thể dục đều đặn là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát bệnh. Các hoạt động như đi bộ nhanh, đạp xe hoặc bơi lội, với cường độ trung bình 30 phút mỗi ngày, không chỉ giúp giảm cân mà còn cải thiện lưu thông máu, giảm cholesterol và huyết áp.
Người bệnh cần chú ý bảo vệ bàn chân khi tập luyện, vì tiểu đường làm tăng nguy cơ tổn thương dây thần kinh và chậm lành vết thương. Hãy chọn giày thể thao phù hợp, đi tất thấm hút mồ hôi và kiểm tra bàn chân hàng ngày để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như phồng rộp, vết chai hoặc nứt nẻ. Các hoạt động ít tác động như bơi hoặc yoga cũng là lựa chọn lý tưởng để giảm áp lực lên bàn chân.
Ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe cho người bệnh. Ngủ quá ít hoặc quá nhiều có thể làm tăng cảm giác thèm ăn, đặc biệt là các thực phẩm giàu tinh bột, dẫn đến tăng cân và mất kiểm soát đường huyết. Một giấc ngủ kéo dài 7-8 tiếng mỗi đêm giúp cơ thể phục hồi, điều hòa hormone và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch.
Căng thẳng cũng là một “kẻ thù” của người bệnh tiểu đường, vì nó kích thích cơ thể sản sinh hormone cortisol, làm tăng đường huyết. Dành thời gian trò chuyện với gia đình và bạn bè có thể giúp giải tỏa áp lực tinh thần. Ngoài ra, việc viết nhật ký hoặc sử dụng tinh dầu thư giãn cũng là cách hiệu quả để duy trì trạng thái tâm lý tích cực.
Theo dõi sức khỏe định kỳ
Theo dõi đường huyết hàng ngày là một thói quen cần thiết để đánh giá hiệu quả của chế độ ăn uống và vận động. Người bệnh nên đo đường huyết trước bữa sáng hoặc 1-2 giờ sau ăn để có dữ liệu chính xác. Bên cạnh đó, đến cơ sở y tế uy tín tái khám định kỳ hàng năm bao gồm kiểm tra mắt, thận và nha khoa giúp phát hiện sớm các biến chứng có thể xảy ra của bệnh tiểu đường.
Đọc thêm tại: 10 Mẹo ăn uống với người bị đái tháo đường – Viam Clinic
Kết luận
Tiểu đường type 2 là một thách thức sức khỏe, nhưng với chế độ ăn uống khoa học và lối sống lành mạnh, người bệnh có thể kiểm soát bệnh hiệu quả và sống khỏe mạnh hơn. Việc lựa chọn thực phẩm giàu chất xơ, giảm muối và chất béo xấu, kết hợp với vận động thể chất, ngủ đủ giấc và quản lý căng thẳng sẽ giúp duy trì đường huyết ổn định, giảm nguy cơ biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Quan trọng nhất, người bệnh cần duy trì sự kiên trì, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ và tái khám định kỳ để đảm bảo sức khỏe lâu dài. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ hôm nay để xây dựng một tương lai khỏe mạnh hơn với tiểu đường type 2.
Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM (VIAM Clinic) thuộc Viện Y học ứng dụng Việt Nam tư vấn, cung cấp chế độ dinh dưỡng cá thể dành cho những người đang điều trị các bệnh mạn tính, trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng, trẻ thừa cân béo phì, phụ nữ mang thai và cho con bú,… Hãy liên hệ với VIAM Clinic nếu bạn muốn có chế độ dinh dưỡng hỗ trợ điều trị và cải thiện sức khỏe TẠI ĐÂY hoặc Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678
Viện Y học ứng dụng Việt Nam
