Còi xương là căn bệnh phổ biến ở trẻ em, ảnh hưởng đến sức khỏe, phát triển trí não và thể chất, cũng như chiều cao và chất lượng cuộc sống. Việc lên kế hoạch dinh dưỡng cho trẻ còi xương là mối bận tâm của rất nhiều phụ huynh. Theo dõi bài viết dưới đây để biết thêm về nguyên nhân, dấu hiệu và cách lập kế hoạch dinh dưỡng khoa học.
Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi chuyên gia dinh dưỡng Hoàng Thị Thanh.
PGS. TS. BS Hoàng Thị Thanh
PGS.TS.BS Hoàng Thị Thanh – Phó Trưởng Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM. Trong hơn 30 năm công tác trong lĩnh vực Nhi khoa và Dinh dưỡng, PGS. TS. BS Hoàng Thị Thanh luôn nắm giữ nhiều vị trí quan trọng tại các cơ sở y tế uy tín.
Web: https://viamclinic.vn/doi-ngu-chuyen-gia/hoang-thi-thanh/
Email: info@viamclinic.vn
Call: 0935.18.39.39
Contents
Nguyên nhân dẫn đến trẻ bị còi xương
Bệnh còi xương ở trẻ thường do thiếu hụt vitamin D, một yếu tố quan trọng cho sự phát triển xương của trẻ nhỏ. Vitamin D được cung cấp cho cơ thể từ hai nguồn chính: ngoại sinh (từ thức ăn và sữa mẹ) và nội sinh (từ chất tiền vitamin D dưới da, chuyển hóa thành vitamin D3 dưới tác động của ánh sáng mặt trời).
Một nguyên nhân khác, mặc dù hiếm hơn, là thiếu vitamin K2, một protein quan trọng trong việc vận chuyển canxi cho quá trình hình thành xương. Ngoài ra còn có thiếu hụt các khoáng chất như canxi, photpho, kẽm, magiê cũng có thể góp phần vào tình trạng còi xương ở trẻ.
Dấu hiệu nhận biết trẻ bị còi xương, suy dinh dưỡng
Các biểu hiện phổ biến của trẻ còi xương bao gồm:
- Thói quen ngủ của trẻ không ổn định, thường xuyên gặp tình trạng quấy khóc.
- Đổ nhiều mồ hôi, đặc biệt khi trẻ đang ngủ.
- Rụng tóc ở phía sau đầu, tạo hình dạng giống như vành khăn.
- Trẻ chậm phát triển răng.
- Chậm các hoạt động phát triển khác như lật, bò, đứng, và đi.
- Phần đầu có thóp rộng, cảm giác mềm khi chạm, đầu bẹp, hoặc có bướu trán.
- Hình dạng không bình thường của lồng ngực và chiều dài xương cổ tay chân không đồng đều, chân cong kiểu vòng kiềng hình chữ O.
- Có thể xảy ra cơn co giật khi mức canxi trong máu giảm.
Nguy cơ mắc còi xương tăng nếu trẻ sinh non, sinh đôi hoặc không được nuôi bằng sữa mẹ. Cần phân biệt giữa còi xương và còi cọc, vì hai tình trạng này có thể đồng thời tồn tại hoặc không. Trẻ béo phì cũng có thể mắc còi xương do nhu cầu canxi và phốt pho của cơ thể tăng cao.
Nguyên tắc bổ sung dinh dưỡng cho trẻ còi xương
Chế độ dinh dưỡng cho trẻ còi xương cần bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất chính: tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Đặc biệt, cần tăng cường cung cấp các dưỡng chất như vitamin D, canxi, photpho, kẽm, sắt cùng chất béo từ dầu hoặc mỡ trong khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ. Các chất protein có trong hải sản, sữa, sữa chua, lòng đỏ trứng gà và các loại vitamin từ rau củ quả, trái cây nên được ưu tiên trong khẩu phần ăn của trẻ.
Một chế độ dinh dưỡng cân đối không chỉ giúp điều trị còi xương mà còn thúc đẩy sức khỏe, tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa các bệnh khác, góp phần phát triển toàn diện và khỏe mạnh cho trẻ. Song song đó, ba mẹ cần phải theo dõi sát sao và điều chỉnh chế độ ăn uống đúng cách trong kế hoạch dinh dưỡng cho trẻ còi xương.
Xây dựng chế độ dinh dưỡng cho trẻ còi xương
Đến thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín như phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM để được các chuyên gia tư vấn lộ trình xây dựng chế độ dinh dưỡng cho trẻ còi xương, suy dinh dưỡng phù hợp.
Trẻ bị còi xương là thiếu chất gì?
Trẻ mắc còi xương thường do thiếu các chất dinh dưỡng quan trọng như canxi, vitamin D, phosphate, vitamin K2, magie, và kẽm, cần thiết cho sự phát triển và bảo vệ hệ xương. Đưa trẻ đến phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM để được tư vấn bởi các chuyên gia, từ đó thiết lập một chế độ dinh dưỡng cho trẻ còi xương đúng, đảm bảo cân đối và phù hợp. Theo dõi chặt chẽ và tái khám định kỳ để quá trình điều trị và ngăn ngừa bệnh còi xương được tối ưu.
Nhóm thực phẩm dinh dưỡng cho trẻ còi xương
Bốn nhóm thực phẩm dinh dưỡng cho trẻ còi xương cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết bao gồm:
- Chất đạm và vi chất dinh dưỡng: Hải sản như cua, tôm, cá hồi, cá mè, ốc, nghêu, sò; sữa và các sản phẩm từ sữa như sữa chua; lòng đỏ trứng; mè đen.
- Vitamin: Rau ngót, rau muống, rau đay, rau bina.
Chế độ ăn bổ sung các nhóm thực phẩm dinh dưỡng cho trẻ còi xương trên không chỉ hỗ trợ trong việc điều trị còi xương mà còn có thể giúp ngăn ngừa bệnh tật và thúc đẩy sự phát triển khỏe mạnh của trẻ.
Gợi ý thực đơn cho trẻ còi xương, suy dinh dưỡng
Dưới đây là một số gợi ý thực đơn dinh dưỡng cho trẻ còi xương và hướng dẫn cách chế biến:
- Bột chân cua, hạt sen, đậu xanh: Rửa sạch chân cua, sấy khô và giã mịn thành bột. Trộn bột chân cua với bột đậu xanh và hạt sen. Pha bột này với nước để tạo thành cháo loãng cho trẻ ăn 2 lần/ngày trong 15 – 20 ngày.
- Cháo tôm: Lột vỏ, giã tôm và xay gạo thành bột. Nấu cháo tôm với nước và gia vị cho chín. Trẻ ăn cháo tôm 1 lần/ngày khi đói, trong 30 ngày.
- Cháo cá: Hấp cá quả, tách thịt và xương. Nấu bột gạo với nước cá, sau đó thêm rau cải và thịt cá vào. Trẻ ăn cháo cá 2 lần/ngày, 1 – 2 ngày/lần, trong 18 – 30 ngày.
- Cháo sụn lợn: Xay sụn lợn thành bột, xào chín với gia vị. Nấu sụn lợn với nước, sau đó thêm bột gạo và gia vị. Trẻ ăn cháo sụn lợn 2 lần/ngày khi đói, trong 18 – 20 ngày.
- Cháo lòng đỏ trứng gà: Tán lòng đỏ trứng đã luộc chín thành bột, trộn với bột gạo và nấu chín. Trẻ ăn cháo này 1 lần/ngày khi đói, trong 18 – 30 ngày.
Thực đơn dinh dưỡng cho trẻ còi xương này giúp cung cấp đủ chất dinh dưỡng cần thiết để hỗ trợ trẻ còi xương suy dinh dưỡng phục hồi và phát triển mạnh mẽ hơn.
Nên bổ sung gì ngoài thực phẩm cho trẻ còi xương?
Bên cạnh các nhóm thực phẩm dinh dưỡng cho trẻ còi xương, ba mẹ có thể thực hiện một số cách sau:
- Cho trẻ tắm nắng để bổ sung vitamin D.
- Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn ít nhất trong 6 tháng đầu. Nếu không thể bú mẹ, pha sữa công thức bổ sung canxi, phốt pho, magiê, sắt, kẽm, vitamin D, vitamin A, DHA… tùy theo độ tuổi của trẻ, tăng cường hệ miễn dịch, hấp thu dưỡng chất tối ưu, hỗ trợ trong việc ngăn ngừa và cải thiện tình trạng còi xương, suy dinh dưỡng.
Phương pháp phòng ngừa bệnh còi xương ở trẻ
Bệnh còi xương thường gặp ở trẻ nhỏ và có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Bố mẹ cần tự chủ động phòng ngừa từ sớm bằng cách:
Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý
Để ngăn ngừa còi xương ở trẻ, việc thiết kế một chế độ ăn uống khoa học và đa dạng là biện pháp hiệu quả nhất.
- Đảm bảo trẻ được cung cấp đủ 4 nhóm chất chính: chất đạm, chất béo, tinh bột, vitamin và khoáng chất thông qua thực phẩm hàng ngày.
- Bổ sung đủ vitamin D và canxi cho trẻ thông qua các nguồn như sữa tươi, trứng, cá, bơ, dầu cá, nấm, pho mát, đậu nành, hạt và rau xanh.
- Hạn chế thức ăn nhanh, đồ ngọt, đồ uống có ga để tăng khả năng hấp thụ canxi và giảm nguy cơ các bệnh lý khác.
- Khuyến khích trẻ uống đủ nước, tiêu thụ nhiều trái cây và nước hoa quả tự nhiên.
- Cân nhắc cung cấp đủ vitamin K2, kẽm và magiê hàng ngày.
- Bắt đầu chế độ dinh dưỡng phòng ngừa còi xương cho trẻ ngay từ giai đoạn thai kỳ.
- Thăm khám sức khỏe định kỳ và tìm kiếm sự tư vấn từ chuyên gia dinh dưỡng để thiết kế chế độ ăn hợp lý cho trẻ. Trong trường hợp cần thiết, hãy thảo luận với bác sĩ và xem xét việc sử dụng các thực phẩm bổ sung.
Cho trẻ vận động thể dục thể thao
Tham gia các hoạt động thể chất như chạy, nhảy, leo trèo và thể thao như bóng rổ, bóng đá… giúp kích thích cơ thể sản xuất hormone tăng trưởng, tăng cường lưu thông máu, và tích tụ khoáng chất trong xương, giúp xương trở nên mạnh mẽ hơn và phòng ngừa tình trạng còi xương. Ba mẹ lưu ý chọn các hoạt động phù hợp với độ tuổi và sức khỏe của trẻ, đồng thời giám sát và hướng dẫn trẻ vui chơi đúng cách để đảm bảo an toàn.
Tạo thói quen tắm nắng cho trẻ
Khi da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, tia UVB kích thích sản xuất vitamin D3 trong cơ thể, hỗ trợ sự phát triển và sức khỏe của xương. Thời điểm vàng để tắm nắng là trước 9 giờ sáng hoặc sau 4 giờ chiều, cho trẻ phơi nắng khoảng 15 đến 30 phút.
Ba mẹ có thể mặc quần áo che kín và thoa kem chống nắng tương thích với loại da trẻ vào những khung giờ mặt trời mạnh để tránh tác động có hại của tia UV. Tạo thói quen cho trẻ tắm nắng cùng kết hợp cùng chế độ ăn giàu vitamin D.
Còi xương là căn bệnh phổ biến có thể xuất hiện ở trẻ em từ 3 tuổi trở xuống,do cơ thể không đủ vitamin D để hấp thụ phốt pho và canxi, dẫn đến loạn dưỡng xương. Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến trẻ bị còi xương. Các bậc phụ huynh nên tìm đến các bác sĩ chuyên gia tư vấn để lên chế độ dinh dưỡng cho trẻ còi xương, suy dinh dưỡng phù hợp, đảm bảo cung cấp đủ các nhóm chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ.
Để biết thêm thông tin về chế độ dinh dưỡng cho trẻ còi xương, suy dinh dưỡng và cách chăm sóc trẻ bị bệnh còi xương, phụ huynh có thể liên hệ phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM qua số hotline 0935.18.39.39 hay 0243.633.5678, hoặc gửi email đến địa chỉ info@viamclinic.vn để đặt lịch khám.
