Còi xương là căn bệnh phổ biến ở trẻ em, ảnh hưởng đến sức khỏe, phát triển trí não và thể chất, cũng như chiều cao và chất lượng cuộc sống. Việc lên kế hoạch dinh dưỡng cho trẻ còi xương là mối bận tâm của rất nhiều phụ huynh. Theo dõi bài viết dưới đây của VIAM Clinic để biết thêm về nguyên nhân, dấu hiệu và cách lập kế hoạch dinh dưỡng khoa học.
Contents
Vai trò của việc hiểu biết dinh dưỡng cho trẻ còi xương
Thiếu vitamin D, canxi, phốt pho là nguyên nhân khiến trẻ còi xương, chậm phát triển. Hiểu đúng về kiến thức dinh dưỡng cho trẻ em bị còi xương giúp cha mẹ sớm nhận ra nguy cơ và hỗ trợ trẻ phát triển khỏe mạnh, cao lớn và vui vẻ hơn từng ngày. Tầm quan trọng của việc hiểu rõ kiến thức dinh dưỡng cho trẻ thiếu vi chất:
- Phát hiện sớm dấu hiệu thiếu hụt: Cha mẹ có thể nhận biết các biểu hiện như trẻ hay quấy khóc, ra mồ hôi trộm, chậm mọc răng… để can thiệp kịp thời.
- Xây dựng chế độ ăn phù hợp: Biết cách lựa chọn thực phẩm giàu canxi, vitamin D và các khoáng chất cần thiết giúp trẻ phát triển xương chắc khỏe.
- Phòng ngừa bệnh lý lâu dài: Dinh dưỡng hợp lý không chỉ cải thiện tình trạng còi xương mà còn giúp phòng tránh các bệnh lý liên quan đến xương và miễn dịch sau này.
- Tăng hiệu quả điều trị: Khi kết hợp dinh dưỡng cho trẻ còi xương đúng cách với các phương pháp y khoa, trẻ sẽ phục hồi nhanh hơn và phát triển toàn diện hơn.
Trẻ còi xương nên bổ sung gì?
Để hỗ trợ điều trị và cải thiện tình trạng còi xương ở trẻ, cần bổ sung đầy đủ các vi chất dinh dưỡng thiết yếu. Cụ thể, cần bổ sung một số thực phẩm và chế phẩm như:
- Canxi: Những thực phẩm giàu canxi gồm sữa và các chế phẩm từ sữa, cá hồi, cá mòi, tôm, cua, đậu phụ, đậu nành, rau xanh đậm như cải bó xôi, cải xoăn.
- Vitamin D: Hàm lượng vitamin D có dồi dào trong các loại cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích) và các thực phẩm giàu vitamin D như lòng đỏ trứng, nấm, cá thu, cá trích, cá ngừ,…
- Photpho: Photpho có chứa nhiều trong thịt bò, thịt lợn, cá biển (cá hồi, cá ngừ, cá thu), sữa tươi, phô mai, sữa chua, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, trứng.
- Vitamin K: Hàm lượng vitamin K có trong các loại rau lá xanh đậm (rau bina, rau mùi, rau cải xoăn), quả bơ, kiwi, dầu thực vật như dầu đậu nành, dầu oliu và dầu hạt cải.
- Magie: Thực phẩm từ vitamin K có nhiều trong các loại rau xanh (rau bina, cải xoăn), hạt bí, hạt điều, hạt hướng dương, đậu đen, đậu nành, gạo lứt, yến mạch, cá hồi, cá ngừ.
- Kẽm: Hàm lượng kẽm dồi dào trong các loại hải sản (tôm, cua, cá biển), thịt bò, trứng, sữa,…
- Ngoài bổ sung qua thực phẩm chứa các dinh dưỡng cho trẻ còi xương, trẻ cần được tắm nắng mỗi ngày vào sáng sớm để tổng hợp vitamin D tự nhiên, đồng thời bố mẹ nên cho trẻ vận động thể chất nhẹ nhàng giúp kích thích tăng trưởng xương.
Thực phẩm bổ sung dưỡng chất cho trẻ còi xương
Một chế độ ăn đa dạng, giàu dưỡng chất là yếu tố then chốt giúp cải thiện tình trạng còi xương ở trẻ. Dưới đây là những nhóm thực phẩm được khuyến khích bổ sung trong khẩu phần hằng ngày để tăng cường phát triển xương và nâng cao sức khỏe toàn diện cho trẻ:
Sữa và các chế phẩm từ sữa
Sữa là nguồn thực phẩm quen thuộc giàu canxi và vitamin D. Đây là hai dưỡng chất thiết yếu giúp hình thành và duy trì hệ xương chắc khỏe. Ngoài sữa bò, các loại sữa thực vật như sữa hạnh nhân, sữa đậu nành cũng mang lại nhiều lợi ích nhờ chứa chất béo lành mạnh và vi chất cần thiết cho sự phát triển trí tuệ và thể chất.
Hải sản
Hải sản là lựa chọn lý tưởng giúp bổ sung lượng lớn canxi, vitamin D và axit béo omega-3. Các loại cá như cá hồi, cá thu, cá mòi không chỉ hỗ trợ hấp thụ canxi mà còn tăng cường chức năng não bộ. Đồng thời, cua, tôm, nghêu… còn cung cấp kẽm và magie giúp cải thiện hệ miễn dịch.
Trứng
Lòng đỏ trứng là nguồn cung cấp đa dạng dưỡng chất như protein, canxi, sắt và vitamin A, đặc biệt phù hợp với trẻ còi xương suy dinh dưỡng. Cha mẹ có thể chế biến linh hoạt thành nhiều món như cháo trứng, trứng hấp hay salad để kích thích vị giác cho bé.
Các loại đậu
Đậu nành, đậu xanh, đậu đen là những loại thực vật chứa protein chất lượng cao cùng nhiều khoáng chất như kẽm, magie, và photpho. Nhờ hàm lượng chất xơ dồi dào, đậu còn giúp hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động hiệu quả hơn, hỗ trợ quá trình hấp thu dinh dưỡng.
Các loại rau xanh
Các loại rau có màu xanh đậm như cải bó xôi, bông cải xanh hay rau dền chứa nhiều canxi và vitamin K – thành phần quan trọng cho quá trình khoáng hóa xương. Việc kết hợp rau với món ăn yêu thích của trẻ sẽ giúp tăng lượng rau trong khẩu phần mà không gây khó ăn.
Nấm
Nấm, đặc biệt là nấm hương và nấm đông cô, là thực phẩm tự nhiên giàu vitamin D, hỗ trợ hấp thụ canxi hiệu quả. Ngoài ra, nấm còn chứa nhiều axit amin và khoáng chất thiết yếu, góp phần thúc đẩy tăng trưởng chiều cao và nâng cao sức đề kháng cho trẻ.
Các thực phẩm bổ sung khác
Ngoài các nhóm thực phẩm giàu protein và chất xơ trên, vẫn còn rất nhiều món ngon khác giúp trẻ còi xương nhận đủ dưỡng chất:
- Cá hồi, cá ngừ là những loại cá giàu dinh dưỡng, chứa nhiều canxi, DHA và omega-3 giúp trẻ phát triển chiều cao và trí não. Chỉ cần chế biến đơn giản như hấp, áp chảo hay nấu canh là đã có ngay món ăn ngon miệng và bổ dưỡng.
- Thịt gà, bò, heo chứa nhiều đạm, sắt và kẽm. Đây là những chất dinh dưỡng cho trẻ còi xương rất cần thiết để tăng cường miễn dịch và giúp bé phát triển khỏe mạnh. Món hầm hay cháo thịt là những lựa chọn lý tưởng.
- Sụn heo, xương hầm có nhiều canxi và collagen giúp xương và khớp của trẻ chắc khỏe hơn. Món súp từ xương hầm vừa thơm ngon vừa dễ ăn.
- Phô mai dành cho bé cũng là lựa chọn hay ho, vừa bổ sung canxi, vitamin D, vừa dễ kết hợp vào cháo, súp hay bánh mì mỗi ngày.
- Các loại trái cây như cam, bưởi, kiwi giúp bé hấp thu canxi tốt hơn nhờ lượng vitamin C dồi dào. Riêng quả bơ lại giàu omega-3, rất tốt cho trí não và miễn dịch.
- Cuối cùng, đừng quên ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo lứt, giàu năng lượng, chất xơ, magie và phốt pho. Chúng giúp hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru và duy trì sức khỏe ổn định cho bé.
>>> Xem thêm: 15 loại thực phẩm dinh dưỡng giúp tăng trưởng chiều cao cho trẻ nhanh, hiệu quả
Lưu ý khi bổ sung vitamin và khoáng chất cho trẻ còi xương
Việc cung cấp vitamin, khoáng chất và các chất dinh dưỡng cho trẻ còi xương nên được tiến hành theo hướng dẫn y khoa nhằm đảm bảo an toàn và mang lại hiệu quả tối ưu. Dưới đây là một số điểm quan trọng cha mẹ cần lưu ý:
- Tuyệt đối không cho trẻ sử dụng thuốc bổ hoặc thực phẩm chức năng một cách tùy tiện nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ.
- Cần tuân theo liều lượng và thời gian bổ sung đã được kê đơn, tránh lạm dụng hoặc sử dụng kéo dài không cần thiết.
- Khuyến khích xây dựng chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất, đa dạng nhóm thực phẩm để bổ sung vi chất một cách tự nhiên và bền vững.
- Tăng cường vận động thể chất nhẹ nhàng để hỗ trợ hấp thụ canxi và phát triển hệ xương.
- Thường xuyên quan sát sự thay đổi trong sinh hoạt, phát triển của trẻ để kịp thời nhận biết dấu hiệu bất thường.
- Đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe theo định kỳ để bác sĩ có thể theo dõi tình trạng thể chất và điều chỉnh lượng vi chất phù hợp nếu cần thiết.
Cách phòng bệnh còi xương ở trẻ
Để giúp trẻ phát triển hệ xương khỏe mạnh và tránh nguy cơ còi xương, cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Cho trẻ tắm nắng từ 10–15 phút mỗi ngày, tốt nhất vào buổi sáng (7h–9h) hoặc chiều muộn (sau 16h). Ánh nắng giúp cơ thể tổng hợp vitamin D tự nhiên, hỗ trợ hấp thu canxi hiệu quả.
- Cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, vì sữa mẹ chứa nhiều vitamin D và kháng thể. Sau đó, bổ sung sữa công thức, sữa chua, phô mai và các thực phẩm giàu canxi, vitamin D, phốt pho như: Trứng, cá, tôm, cua, rau xanh đậm, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây giàu vitamin c như cam, bưởi, kiwi.
- Nếu bé là trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc ít tiếp xúc ánh nắng có thể cần bổ sung 400 IU vitamin D/ngày theo chỉ định bác sĩ.
- Mẹ bầu nên bổ sung vitamin D từ tháng thứ 7 để tăng dự trữ cho bé.
- Không cho trẻ ăn dặm quá sớm (trước 4 tháng tuổi).
- Tránh ăn quá nhiều chất bột, đạm gây mất cân bằng chuyển hóa và tăng đào thải canxi.
- Cho trẻ chơi đùa ngoài trời giúp tăng cường tổng hợp vitamin D và phát triển thể chất.
Câu hỏi thường gặp
Nuôi con chưa bao giờ là hành trình đơn giản, nhất là khi bé yêu đang phải đối mặt với tình trạng còi xương, chậm lớn. Bố mẹ nào cũng lo lắng: nên cho bé ăn gì, uống gì, bổ sung thế nào để con khỏe mạnh hơn mỗi ngày. Vì thế, VIAM Clinic đã tổng hợp những câu hỏi thường gặp nhất về dinh dưỡng cho trẻ còi xương:
Có nên bổ sung vitamin D vào thực đơn dinh dưỡng cho trẻ còi xương?
Có, việc bổ sung vitamin D vào thực đơn dinh dưỡng cho trẻ còi xương là rất cần thiết. Đây là vi chất cốt lõi giúp cơ thể hấp thu canxi và phốt pho, từ đó hỗ trợ hình thành và phát triển hệ xương chắc khỏe.
Trẻ còi xương có nên dùng thực phẩm chức năng không?
Việc sử dụng thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ cải thiện tình trạng còi xương ở trẻ, đặc biệt khi chế độ ăn không đủ chất hoặc trẻ ít tiếp xúc ánh nắng. Tuy nhiên, cần dùng theo chỉ định của bác sĩ để tránh nguy cơ quá liều hay tác dụng phụ.
Trẻ còi xương có nên tham gia các hoạt động thể thao không?
Trẻ còi xương nên tham gia các hoạt động thể thao phù hợp để hỗ trợ phát triển thể chất, cải thiện sức khỏe xương và tăng cường sức đề kháng. Tùy vào độ tuổi, trẻ có thể thực hiện các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, chơi đuổi bắt hoặc tham gia bơi lội, đạp xe, thể dục nhịp điệu.
Còi xương là căn bệnh phổ biến có thể xuất hiện ở trẻ em từ 3 tuổi trở xuống,do cơ thể không đủ vitamin D để hấp thụ phốt pho và canxi, dẫn đến loạn dưỡng xương. Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến trẻ bị còi xương. Các bậc phụ huynh nên tìm đến các bác sĩ chuyên gia tư vấn để lên chế độ dinh dưỡng cho trẻ còi xương, suy dinh dưỡng phù hợp, đảm bảo cung cấp đủ các nhóm chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện của trẻ.
Để biết thêm thông tin về chế độ dinh dưỡng cho trẻ còi xương, suy dinh dưỡng và cách chăm sóc trẻ bị bệnh còi xương, phụ huynh có thể liên hệ Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM qua số hotline 0935.18.39.39 hay 0243.633.5678, hoặc gửi email đến địa chỉ info@viamclinic.vn để đặt lịch khám.
