Thực phẩm đã qua chế biến đang ngày càng trở nên phổ biến. Bên cạnh những tác động tích cực trong bối cảnh nhịp sống hiện đại, lạm dụng quá mức những thực phẩm không lành mạnh này sẽ gây ra nhiều tác hại đối với sức khỏe. Theo dõi bài viết dưới đây để hiểu rõ về thực phẩm đã qua chế biến và những hậu quả của chúng.
1. Thực phẩm đã qua chế biến là gì?
Thực phẩm đã qua chế biến (hay còn gọi là thực phẩm chế biến sẵn) là những loại thực phẩm đã được thay đổi trạng thái tự nhiên vốn có bằng bất kì phương pháp nào. Các phương pháp này có thể bao gồm đun nóng, tiệt trùng, đóng hộp, nấu chín, đông lạnh,… thậm chí chỉ đơn giản là cắt, rửa.
2. Có phải tất cả thực phẩm đã qua chế biến đều không tốt?
Có một sự thật rằng, không phải tất cả thực phẩm đã qua chế biến đều không tốt cho sức khỏe. Vì hầu hết các trường hợp, để cơ thể tiêu hóa và hấp thụ các chất dinh dưỡng, thực phẩm đều phải trải qua quá trình chế biến ở mức độ nào đó.
Tuy nhiên, đa số các phương pháp chế biến thường khiến cho thực phẩm bị hao hụt các chất dinh dưỡng, chỉ giữ lại các thành phần tinh chế và được thêm các chất nhân tạo. Đó có thể là chất tạo hương vị hóa học, tạo màu, chất làm ngọt,… và chúng được xếp vào nhóm thực phẩm siêu chế biến. Đây là 1 trong 4 nhóm thực phẩm đã qua chế biến có tác động xấu lớn nhất đối với sức khỏe.
Một số ví dụ về thực phẩm siêu chế biến có thể kể đến như:
- Những bữa ăn chế biến sẵn, đông lạnh.
- Đồ nướng như pizza, bánh ngọt, bánh quy…
- Bánh mỳ đóng gói.
- Các sản phẩm được chế biến từ phô mai.
- Ngũ cốc ăn sáng.
- Khoai tây chiên.
- Kem.
- Kẹo.
- Mì ăn liền.
- Thịt chế biến sẵn như xúc xích, cá viên, thịt giăm bông, thịt hun khói,…
- Soda hoặc các loại đồ uống ngọt khác.
3. Những tác động xấu của thực phẩm đã qua chế biến đối với sức khỏe.
Bên cạnh đặc tính ngon miệng, rẻ tiền, nhanh gọn và tiện lợi, đa số thực phẩm đã qua chế biến đều có những tác động tiêu cực đối với sức khỏe. Nguyên nhân được giải thích là do chúng có các thành phần không nên được tiêu thụ quá mức như đường, muối, chất béo bão hòa và đặc biệt, hàm lượng chất xơ, vitamin ít. Đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, nguy cơ tăng huyết áp, mắc các bệnh về tim mạch, thậm chí đột quỵ và tử vong sớm sẽ tăng rất cao nếu tiêu thụ thường xuyên thực phẩm chế biến sẵn.
Cụ thể, theo một nghiên cứu năm 2023 được thực hiện trên 10.000 phụ nữ trong vòng 15 năm, thực phẩm siêu chế biến có thể khiến nguy cơ huyết áp cao tăng lên 39%. Ngoài ra, nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, mạch vành, mạch máu não tăng hơn 10% nếu tiêu thụ quá mức thực phẩm chế biến sẵn. Đặc biệt, một thử nghiệm được thực hiện trên quy mô lớn, với sự tham gia của 20.000 người trưởng thành đã chứng minh rằng, 4 khẩu phần thực phẩm chế biến sẵn hằng ngày làm tăng nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân. Trong đó, 1 khẩu phần ăn bổ sung sẽ làm tăng nguy cơ tử vong lên 18%. Ngoài ra, một hậu quả xảy ra rất phổ biến đó là tình trạng thừa cân béo phì.
Vậy, thực phẩm chế biến sẵn đã tác động xấu đến cơ thể như thế nào?
Quá nhiều đường bổ sung.
Đường bổ sung không được coi là một chất dinh dưỡng thiết yếu nhưng chúng chứa hàm lượng lớn calo dẫn tới hàng loạt các vấn đề về sức khỏe nếu tiêu thụ quá mức. Điển hình là thừa cân, béo phì, hội chứng chuyển hóa, bệnh tiểu đường và các bệnh viêm nhiễm. Thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống là nguồn cung cấp lượng lớn đường bổ sung và chúng ta thường có xu hướng tiêu thụ nhiều đến mức không thể kiểm soát.
Các thành phần nhân tạo được thêm vào trong quá trình chế biến.
Chất bảo quản, chất tạo màu nhân tạo, chất tạo hương vị hóa học, chất tạo kết cấu,… được sử dụng thường xuyên với nhiều mục đích. Các cơ quan y tế cũng đã đưa ra những yêu cầu đối với việc sử dụng các chất phụ gia thực phẩm để ngăn ngừa tác động xấu đối với sức khỏe của con người. Tuy nhiên, kiểm soát chất lượng và quá trình chế biến còn tồn tại rất nhiều hạn chế. Do đó, thực phẩm chế biến sẵn luôn tiềm ẩn những nguy cơ lớn, gây hại tới sức khỏe.
Carbohydrate tinh chế.
Đây là nguyên nhân khiến lượng đường trong máu tăng cao đột biến dẫn tới những thay đổi về cơ chế tiết insulin của cơ thể. Đồng thời, mức đường huyết khi tiêu thụ những thực phẩm này cũng giảm quá nhanh kéo theo mức năng lượng thấp và kích thích cảm giác thèm ăn. Chính sự tăng giảm đường máu bất thường có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.
Các chất béo chuyển hóa.
Thực phẩm đã qua chế biến thường chứa hàm lượng lớn chất béo chuyển hóa không tốt cho sức khỏe. Chúng làm trầm trọng thêm tình trạng viêm và tăng cholesterol xấu. Vì vậy, tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chế biến sẵn có liên quan đến tình trạng đột quỵ, các bệnh về tim mạch và tiểu đường type 2. Cụ thể, nguy cơ tim mạch sẽ tăng 23% nếu năng lượng cung cấp cho cơ thể được lấy từ chất béo chuyển hóa tăng 2%.
Hàm lượng các chất dinh dưỡng và chất xơ thấp.
Các thực phẩm đã qua chế biến, đặc biệt là thực phẩm siêu chế biến đều chứa rất ít các chất dinh dưỡng thiết yếu bởi sự thất thoát qua các công đoạn xử lý. Ngoài ra, sự mất cân đối giữa tỷ lệ calo và chất xơ cũng như các chất dinh dưỡng khác khiến thực phẩm đã qua chế biến trở nên kém lành mạnh.
Thực phẩm đã qua chế biến cũng gây ra những hậu quả khó có thể quan sát thấy như việc đánh lừa vị giác khiến người dùng tiêu thụ thực phẩm nhiều hơn so với mong đợi. Trong khi đó, bằng mắt thường, chúng ta không thể biết được thực phẩm mình ăn đã được bổ sung thêm bao nhiêu chất béo, muối hoặc đường. Do đó, chúng thường chứa lượng Calo nhiều hơn bạn nghĩ.
Có rất nhiều biện pháp để hạn chế tiêu thụ những thực phẩm không lành mạnh như tự nấu ăn tại nhà, tham khảo kĩ nhãn dán thực phẩm,… Tuy nhiên, biện pháp hữu ích nhất là lựa chọn những thực phẩm tự nhiên, hạn chế các bữa ăn nhanh, chế biến sẵn để bảo vệ cơ thể khỏi những tác động xấu.
Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM cung cấp các dịch vụ tư vấn, thăm khám dinh dưỡng cho trẻ em và người lớn với cam kết hỗ trợ nâng cao sức khỏe, tăng cường sức đề kháng và cải thiện các tình trạng như còi xương, suy dinh dưỡng, thừa cân,… Để đặt lịch khám, Quý khách vui lòng liên hệ Hotline 0935.18.3939 / 024.3633.5678 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY.
Hải Yến – Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM
