Bạn có thể ngăn ngừa và làm chậm quá trình thoái hóa điểm vàng do tuổi tác bằng cách ăn một chế độ ăn giàu chất dinh dưỡng. Lượng thức ăn hàng ngày của bạn nên giàu trái cây và rau quả có chứa sắc tố xanh, cam và vàng, và thực phẩm cung cấp axit béo omega-3. Cùng Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM tìm hiểu về dinh dưỡng cho người bị thoái hóa điểm vàng tại bài viết dưới đây.
Duy trì cân nặng khỏe mạnh, tập thể dục, ngừng hút thuốc và giảm tiếp xúc với tia cực tím cũng là những biện pháp hữu ích cho bạn. Bên cạnh đó, nghiên cứu cho thấy rằng, chế độ ăn uống và bổ sung một số vitamin và khoáng chất cũng đem lại hiệu quả đáng kể. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn có thể cải thiện sức khỏe của mắt bằng cách ăn một chế độ ăn uống giàu những loại thực phẩm tốt.
Thoái hóa điểm vàng xảy ra khi phần trung tâm của võng mạc (điểm vàng) bị thoái hóa. Điểm vàng là một bộ phận nằm ở vùng trung tâm võng mạc mắt nằm ở cực sau có vai trò quan trọng trong việc thu nhận hình ảnh chúng ta nhìn thấy được gửi đến não thông qua dây thần kinh thị giác. Thoái hóa điểm vàng là nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực và lão hóa là yếu tố nguy cơ lớn nhất, đặc biệt đối với những người từ 65 tuổi trở lên. Thoái hoa điểm vàng không phải là bệnh liên quan đến di truyền và ít gặp ở người trẻ tuổi.
Contents
Những lợi ích
Ăn một chế độ ăn nhiều trái cây và rau quả đã được ghi nhận là làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ và ung thư. Các chất dinh dưỡng như vitamin C và E, caroten (lutein, zeaxanthin, β-caroten), kẽm và axit béo omega-3 (axit eicosapentaenoic [EPA], axit docosahexaenoic [DHA]) được cho là quan trọng đối với sức khỏe thị lực do khả năng chống oxy hóa và đặc tính chống viêm của chúng.
Nghiên cứu về tác dụng của chất dinh dưỡng này trong việc ngăn ngừa và làm chậm sự tiến triển của thoái hóa điểm vàng chưa thực sự rõ ràng, nhưng không có hại gì khi ăn thực phẩm có chứa những chất dinh dưỡng này vì đối với hầu hết mọi người, việc bổ sung rau củ quả như các loại quả mọng, quả hạch, bí, cà rốt, cải xoăn và cá béo là có lợi.
Thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác một phần là do stress oxy hóa ở võng mạc cũng như tiếp xúc với tia UV. Lutein và zeaxanthin (hai loại carotenoid) có khả năng lọc ánh sáng bước sóng ngắn liên quan đến tổn thương quang hóa và hoạt động như chất chống oxy hóa. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, chế độ ăn giàu lutein và zeaxanthin có khả năng hỗ trợ làm giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng ở mắt.
Lutein và zeaxanthin trong chế độ ăn uống được chọn lọc đưa vào điểm vàng của mắt, nơi chúng hấp thụ tới 90% ánh sáng xanh và giúp duy trì chức năng thị giác tối ưu. Một số bằng chứng cũng cho thấy rằng việc tiêu thụ khoảng 6 mg lutein và zeaxanthin mỗi ngày từ trái cây và rau quả có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh thoái hóa điểm vàng tiến triển.
Lutein và zeaxanthin được tìm thấy trong các loại rau lá xanh, thực phẩm có sắc tố vàng và cam như cải bó xôi, cải xoăn, củ cải, rau bồ công anh, cải thìa, cải Brussels, bí xanh, bí ngô. Một chén rau cải bó xôi nấu chín đông lạnh chứa khoảng 29,8mg lutein và zeaxanthin.
Chất chống oxy hóa như vitamin A, E và C có khả năng chống lại stress oxy hóa bằng cách tiêu diệt các gốc tự do. Bạn có thể tăng cường các vitamin này thông qua thực phẩm hoặc các sản phẩm bổ sung. Nghiên cứu cho thấy tất cả bệnh nhân thoái hóa điểm vàng nên ăn rau lá xanh và ăn cá béo, ít nhất hai lần một tuần.
Đọc thêm bài viết: Bổ sung vitamin nào tốt nhất cho đôi mắt?
Nghiên cứu cho thấy việc bổ sung đa vitamin và chất chống oxi hóa có thể làm chậm quá trình phát triển của bệnh thoái hóa điểm vàng. Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy rằng sự kết hợp bổ sung beta-carotene, vitamin C, vitamin E, kẽm và đồng có thể làm giảm khoảng 25% nguy cơ thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi già ở những bệnh nhân mắc các dạng bệnh sớm hơn nhưng không nghiêm trọng.
Nghiên cứu bệnh về mắt liên quan đến tuổi tác đã xác định rằng việc bổ sung lutein và zeaxanthin có thể giúp làm chậm tiến triển của bệnh. Tuy nhiên việc bổ sung các vitamin khoáng chất này trong phòng và điều trị bệnh về mắt sẽ có hàm lượng cao hơn rất nhiều so với nhu cầu bổ sung bình thường hàng ngày. Một số chất bổ sung như vitamin E và beta-carotene có thể gây hại ở liều cao. Do đó, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định bổ sung tăng lượng thức ăn giàu các chất dinh dưỡng này.
Ngoài ra, nghiên cứu cho thấy rằng việc tuân theo phong cách ăn uống Địa Trung Hải cũng làm giảm nguy cơ tiến triển bệnh thoái hóa điểm vàng giai đoạn cuối. Chế độ ăn Địa Trung Hải là chế độ ăn giàu trái cây, rau, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt, quả hạch, hạt, cá béo và hạn chế thịt, đường, thực phẩm chế biến và sữa. Đây là một sự kết hợp các loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất có liên quan đến việc giảm nguy cơ và sự tiến triển thoái hóa điểm vàng, do đó, việc tuân theo chế độ ăn này sẽ có lợi cho bạn trong việc phòng chống bệnh thoái hóa điểm vàng. Mặt khác, chế độ ăn Địa Trung Hải còn giúp giảm nguy cơ bệnh tim, cải thiện kiểm soát đường huyết cũng như giảm nguy cơ béo phì.
Tác động của chế độ ăn Địa Trung Hải
Không có quy tắc hoặc lịch trình đặc biệt nào phải tuân theo khi áp dụng chế độ ăn này, thay vào đó, hãy coi đây là một sự thay đổi lối sống. Ăn theo chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải giàu trái cây, rau, ngũ cốc, quả hạch, hạt và cá béo có liên quan đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, béo phì và bệnh tim. Đây là một chế độ ăn mà bạn có thể áp dụng lâu dài. Bạn có thể áp dụng nó vào bất kỳ khi nào, trước hoặc sau khi bạn có các dấu hiệu thoái hóa điểm vàng.
Bạn nên ăn gì?
Tiêu thụ nhiều loại trái cây và rau quả hàng ngày rất quan trọng, đặc biệt là những loại giàu vitamin C, E, β-Carotene, kẽm, lutein và zeaxanthin. Bạn nên ăn cá béo, các loại hạt, dầu thực vật chẳng hạn như dầu ô liu, protein nạc, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và một lượng vừa phải thịt gia cầm và sữa.
- Trái cây và rau quả: Nhiều loại trái cây và rau quả rất quan trọng đối với sức khỏe. Các loại trái cây và rau quả có hàm lượng vitamin C đặc biệt cao, cũng như β-Carotene, lutein và zeaxanthin. Bạn nên ăn trái cây rau củ hàng ngày và có thể tiến tới một nửa khẩu phần ăn của bạn có rau củ quả. Trái cây và rau quả cũng chứa chất xơ làm no, có thể làm tăng cảm giác no và làm giảm cholesterol.
- Các loại hạt: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tiêu thụ các loại hạt thường xuyên có thể giúp cải thiện chất lượng chế độ ăn uống do các loại hạt giàu chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa, cũng như protein, chất xơ, vitamin, khoáng chất và khả năng chống oxy hóa. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng các loại hạt có tác dụng ngăn ngừa và/hoặc điều trị một số yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh mãn tính, như chuyển hóa đường huyết và lipid, stress oxy hóa và viêm nhiễm.
- Các loại đậu: Các loại đậu là nguồn cung cấp chất xơ, protein tuyệt vời và chứa kẽm. Các loại đậu đỗ là một phần rất quan trọng trong chế độ ăn Địa Trung Hải và có thể là một nguồn protein chay quý giá.
- Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa. Chúng rất giàu vitamin B, vitamin E, magie, sắt và chất xơ, có thể giúp tăng cảm giác no và góp phần kiểm soát đường huyết ổn định hơn. Điều tuyệt vời về ngũ cốc nguyên hạt là chúng rất linh hoạt và có rất nhiều loại để lựa chọn từ yến mạch cho đến các loại hạt như óc chó, quinoa
- Cá: Cá là nguồn protein nạc và là nguồn axit béo omega-3 tuyệt vời. Axit béo omega-3 là những thành phần quan trọng của màng bao quanh mỗi tế bào trong cơ thể bạn. DHA, một loại axit béo omega-3, đặc biệt cao trong các tế bào võng mạc (mắt), não và tinh trùng.
- Chất béo: Dầu oliu là một loại thực phẩm phổ biến trong chế độ ăn Địa Trung Hải và rất giàu chất béo không bão hòa đơn. Axit béo không bão hòa đơn được cho là làm giảm cholesterol LDL (cholesterol xấu) và làm tăng cholesterol HDL (loại tốt). Dầu oliu nguyên chất đặc biệt có nhiều hợp chất phenolic là chất chống oxy hóa mạnh và chất tẩy gốc tự do. Bạn không cần nhiều dầu để nấu ăn. Dầu ô liu cũng là một loại dầu tuyệt vời để trộn salad.
- Các loại thảo mộc và gia vị: Các loại thảo mộc và gia vị bổ sung rất nhiều hương vị, kết cấu, màu sắc và vi chất dinh dưỡng cho bữa ăn với ít calo và chất béo.
Các bữa ăn trong ngày
Không có khuyến nghị về thời gian cho các bữa ăn chính và bữa ăn nhẹ, nhưng hầu hết những người muốn áp dụng cách ăn uống lành mạnh đều thấy rằng ăn ba bữa chính cân bằng và một đến hai bữa ăn nhẹ hàng ngày là tốt nhất.
Mẹo nấu ăn
Sử dụng dầu ô liu làm dầu ăn chính có thể là một ý kiến hay để làm chậm quá trình tiến triển của bệnh thoái hóa điểm vàng nhờ các hợp chất phenolic bao gồm oleocanthal, hydroxytyrosol và oleuropein có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm mạnh. Bạn có thể sử dụng dầu ô liu để rưới lên món salad, nướng rau, xào nhẹ và ướp protein và cá. Bạn nên ưu tiên các món nướng, hấp, salad Khi nấu cá, bạn nên nướng, hấp hoặc nấu canh. Tránh chiên ngập dầu hoặc sử dụng nhiều chất béo.
Các điều chỉnh chế độ ăn để thích ứng cho từng đối tượng
Chế độ ăn Địa Trung Hải rất linh hoạt và dễ thích nghi. Vì nhấn mạnh vào trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và chất béo lành mạnh nên chế độ ăn kiêng này có thể dễ dàng trở thành chế độ ăn chay hoặc thuần chay.
Đối với người lớn tuổi: Khi chúng ta già đi, cảm giác thèm ăn của chúng ta có thể giảm đi. Do đó, việc ăn nhiều trái cây và rau quả mỗi ngày nghe có vẻ là một nhiệm vụ khó khăn. Điều này có thể là do nhiều yếu tố, chẳng hạn như thay đổi khẩu vị, tác dụng phụ của thuốc, các vấn đề về răng, hạn chế tiếp cận thực phẩm, không muốn nấu nướng và không hứng thú với thức ăn. Một cách tuyệt vời để tối đa hóa khẩu phần rau và trái cây là làm sinh tố.
- Người ăn chay/thuần chay: Chế độ ăn Địa Trung Hải có thể dễ dàng thích ứng với người ăn chay hoặc thuần chay. Lập kế hoạch bữa ăn bao gồm trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, quả hạch và hạt có thể đảm bảo rằng bạn đang nhận đủ chất đạm, chất xơ, B12, vitamin và khoáng chất. Đôi khi những người theo chế độ ăn thuần chay có thể cần cân nhắc bổ sung canxi, vitamin D và B12. Nếu bạn đang cân nhắc chuyển sang phong cách ăn uống này, hãy thảo luận với bác sĩ dinh dưỡng để đảm bảo bạn đang tối ưu hóa dinh dưỡng và nhận được nhiều vitamin và khoáng chất.
- Dị ứng gluten: Nếu bạn bị bệnh celiac hoặc được chẩn đoán không dung nạp gluten, bạn vẫn có thể tuân theo chế độ ăn Địa Trung Hải bằng cách chọn ngũ cốc không chứa gluten và ăn thực phẩm không chứa gluten tự nhiên.
- Người rối loạn tiêu hóa: Chế độ ăn Địa Trung Hải rất giàu chất xơ. Nếu bạn chưa quen với cách ăn này, hãy tăng cường ăn trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, quả hạch và hạt từ từ và nhớ uống nhiều nước. Tăng cường chất xơ dần dần có thể làm giảm nguy cơ đầy hơi khó chịu.
Đối với một số người mắc bệnh thoái hóa điểm vàng giai đoạn đầu, bác sĩ có thể khuyên bạn nên dùng các chất bổ sung và vitamin. Bạn không nên tự mình bắt đầu sử dụng các chất bổ sung này mà cần hỏi ý kiến bác sĩ để xem liệu nó có hiệu quả với bạn hay không.
Đọc thêm bài viết: Ăn gì sau khi cắt Amidan?
Dinh dưỡng chung: Chế độ ăn Địa Trung Hải sẽ đáp ứng các hướng dẫn về chế độ ăn uống về calo, chất béo, carbohydrate, chất xơ và protein. Đối với những người ăn ít sữa hơn hoặc quyết định ăn thuần chay, bạn nên tối ưu hóa nhu cầu canxi. Bạn nên ưu tiên các sản phẩm sữa hạt bổ sung canxi, nhiều rau lá xanh, hạnh nhân và đậu phụ. Nếu nhu cầu của bạn vẫn không được đáp ứng, bạn có thể cần xem xét bổ sung canxi và vitamin D. Đặc biệt nếu bạn không ăn lòng đỏ trứng, cá béo như cá hồi và sữa hoặc các thực phẩm khác được bổ sung vitamin D, chẳng hạn như ngũ cốc và ngũ cốc thay thế sữa bò, thì bạn có thể không đạt được nhu cầu vitamin D của mình.
Không có loại thực phẩm nào là hoàn toàn xấu và bạn nên ưu tiên thực phẩm tươi sống, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn. Có vô số loại trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu để bạn lựa chọn. Nếu bạn sắp có tiệc liên hoan hoặc đi du lịch, bạn có thể áp dụng những khái niệm này và tìm các món trong thực đơn để lựa chọn.
Nếu bạn đang nghĩ đến việc bắt đầu dùng thực phẩm bổ sung, hãy hỏi ý kiến bác sĩ để đảm bảo rằng không có tương tác thuốc/chất dinh dưỡng hoặc bất kỳ tác dụng phụ nào khác khi dùng liều lượng vitamin lớn hơn. Chế độ ăn Địa Trung Hải là an toàn với hầu hết mọi người. Do không có nhóm thực phẩm thực sự nào bị coi là vượt quá giới hạn nên Chế độ ăn Địa Trung Hải rất linh hoạt. Bạn có thể chọn từ tất cả các loại trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu, quả hạch, hạt, cá, một lượng vừa phải sữa và protein nạc.
Việc giảm lượng thức ăn chế biến sẵn và thực phẩm chứa nhiều đường bổ sung, đồng thời tăng cường chất xơ và các loại rau giàu chất dinh dưỡng sẽ cải thiện sức khỏe của bạn. Những loại thực phẩm này giúp tăng cường năng lượng bằng cách giảm kiểm soát đường trong máu.
Chống chỉ định
Ăn nhiều loại thực phẩm giàu chất dinh dưỡng là điều quan trọng và tốt cho sức khỏe đối với hầu hết mọi người. Tuy nhiên, nếu bạn là người dùng thuốc chống đông máu, bạn nên theo dõi lượng rau lá xanh của mình vì chúng rất giàu vitamin K và có thể ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc. Ngoài ra, nếu bạn đang cân nhắc bắt đầu bổ sung, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng. Một số loại vitamin nếu sử dụng liều cao như vitamin E, có thể gây ra vấn đề như ngộ độc.
Cuối cùng, nếu bạn hút thuốc hoặc mới bỏ thuốc thì không nên bổ sung liều lượng lớn beta-carotene, vì điều này có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi ở một số người. Không có chế độ ăn uống cụ thể cho người bị bệnh thoái hóa điểm vàng. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng Chế độ ăn Địa Trung Hải cũng có thể giúp làm chậm quá trình tiến triển của bệnh thoái hóa điểm vàng.
Hãy đến với Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM để được chuyên gia tư vấn chế độ ăn khoa học và sinh hoạt hợp lý để giúp cơ thể luôn khỏe mạnh bạn nhé! Đặt lịch khám TẠI ĐÂY hoặc liên hệ Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678
BS. Hoài Thu – Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM
Theo Verywell Health
