Chán ăn ở thanh thiếu niên

Chán ăn ở thanh thiếu niên không phải là hiếm. Trẻ trải qua một số thay đổi về thể chất, tâm lý và xã hội trong thời niên thiếu có thể khiến một thiếu niên mất hứng thú với thức ăn. Chán ăn tạm thời hầu hết là lành tính và hiếm khi gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu một thanh thiếu niên bị chán ăn kéo dài, thì nguyên nhân có thể đến từ một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Cùng Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM tìm hiểu về tình trạng chán ăn ở thanh thiếu niên tại bài viết dưới đây.

Chế độ ăn uống không đúng cách có thể dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng, có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe mạn tính theo thời gian. Bài viết này cho bạn biết thêm về chứng chán ăn ở thanh thiếu niên, nguyên nhân gây ra tình trạng này và nhiều vấn đề khác xung quanh.

Khi nào thì việc mất cảm giác ngon miệng ở thanh thiếu niên được coi là vấn đề?

Không có gì lạ khi thanh thiếu niên mất hứng thú với thức ăn trong giây lát hoặc vài ngày. Trẻ em và thanh thiếu niên thỉnh thoảng thay đổi thói quen ăn uống, điều này có thể khiến gia đình chúng lo lắng. Đặc biệt trong giai đoạn tăng trưởng chiều cao nhanh chóng, mức độ hoạt động thể chất cao và lối sống bận rộn có thể khiến một người trẻ khó tiêu thụ đủ lượng thức ăn mà trẻ cần. Tuy nhiên, chán ăn cùng với các triệu chứng sau đây có thể là một nguyên nhân đáng lo ngại:

• Giảm cân không rõ nguyên nhân
• Tâm trạng kém hoặc buồn, hay khóc
• Hành vi cáu kỉnh
• Ít hoặc không hào hứng với mọi thứ xung quanh
• Cực kỳ mệt mỏi và chỉ muốn ở một mình
• Thay đổi bất thường về thói quen ăn uống
• Lo lắng, khó chịu trong khi ăn

Đọc thêm bài viết: Làm gì khi trẻ chán ăn?

Nguyên nhân gây mất cảm giác ngon miệng ở thanh thiếu niên?

Nguyên nhân tâm lý

• Căng thẳng: Tác động của căng thẳng đối với việc ăn uống không lành mạnh có thể bắt đầu sớm nhất là từ tám đến chín tuổi. Áp lực từ bạn bè, học tập, các vấn đề ở trường, mất người thân, cha mẹ ly hôn hoặc bầu không khí gia đình không lành mạnh có thể gây căng thẳng trong cuộc sống của thanh thiếu niên.
• Lo lắng và trầm cảm: Một số thanh thiếu niên thể hiện khả năng phục hồi trước mức độ căng thẳng cực độ. Tuy nhiên, có thể dẫn đến lo lắng và trầm cảm ở một số thanh thiếu niên. Thay đổi khẩu vị là phổ biến ở thanh thiếu niên trải qua lo lắng và trầm cảm. Thanh thiếu niên cũng có khả năng thể hiện những thay đổi trong cách ngủ, không quan tâm đến việc đi học hoặc tham gia các hoạt động yêu thích của họ hoặc không giao lưu với bạn bè, v.v.
• Rối loạn ăn uống: Theo Học viện Tâm thần Trẻ em và Vị thành niên Hoa Kỳ, chứng chán ăn tâm thần và chứng cuồng ăn là hai chứng rối loạn ăn uống đang gia tăng. Cả hai đều dẫn đến giảm cân nặng và suy dinh dưỡng do thiếu hụt dinh dưỡng. Những rối loạn ăn uống này có thể phát triển do các lý do tâm lý như trầm cảm hoặc mong muốn cực độ để trông thon gọn thường thấy ở các bé gái.

Nguyên nhân sức khỏe

• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng do vi khuẩn, virus và nấm như viêm dạ dày ruột hoặc viêm đại tràng có thể dẫn đến chán ăn tạm thời. Cảm giác chán ăn trong những trường hợp như vậy phần lớn là lành tính và cảm giác thèm ăn sẽ quay lại ngay sau khi bắt đầu điều trị. Tuy nhiên, hãy hỏi ý kiến ​​bác sĩ nếu tình trạng thèm ăn của con bạn không cải thiện ngay cả sau khi điều trị nhiễm trùng.
• Các vấn đề sức khỏe mạn tính: Các tình trạng sức khỏe mạn tính như bệnh Crohn, hội chứng ruột kích thích, hen suyễn hoặc các tình trạng nội tiết tố như bệnh Addison có thể dẫn đến chán ăn ở thanh thiếu niên. Dị ứng và không dung nạp hoặc nhạy cảm với thực phẩm là những vấn đề sức khỏe mạn tính khác có thể gây chán ăn ở một số thanh thiếu niên.
• Thuốc: Chán ăn là tác dụng phụ phổ biến của nhiều loại thuốc, chẳng hạn như thuốc kháng sinh. Đôi khi chán ăn là do táo bón hoặc tiêu chảy do các loại thuốc này gây ra. Các loại thuốc điều trị chứng chứng tự kỷ và rối loạn tăng động giảm chú ý cũng có liên quan đến việc giảm hoặc chán ăn. Các nguyên nhân khác bao gồm đau, mệt mỏi và suy nhược, hoặc giảm cân do điều trị một tình bệnh như ung thư.
• Lạm dụng chất kích thích: Những chất này là rượu và ma túy. Sử dụng kéo dài các chất như vậy được biết là gây chán ăn do tác dụng phụ. Hơn nữa, chán ăn trong những trường hợp như vậy cũng xảy ra do sự phụ thuộc chất kích thích.

Làm thế nào để cải thiện tình trạng kém ăn của trẻ?

Bạn có thể giúp trẻ giải quyết nguyên nhân tiềm ẩn hoặc nguyên nhân khiến trẻ chán ăn. Duy trì khẩu phần ăn vừa phải nhưng bổ dưỡng có thể giúp trẻ tránh cảm giác choáng ngợp trước thức ăn. Nếu trẻ không ăn hết bữa, thì việc ưu tiên ăn thực phẩm carbohydrate và protein trong bữa ăn có thể quan trọng hơn rau vào lúc này. Bạn không nên dán nhãn thực phẩm để phân biệt thực phẩm tốt xấu với trẻ tất cả các loại thực phẩm có thể tốt cho sức khỏe tùy thuộc vào nhu cầu của từng cá nhân.

Đọc thêm bài viết: Chứng chán ăn khi mang thai

Dưới đây là một số bước mà bạn có thể làm theo:

• Giao tiếp: Việc quan tâm và nói chuyện để đồng cảm với trẻ rất quan trọng. Nếu con bạn vẫn không chia sẻ nhiều với bạn, thì đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ hoặc nhà tâm lý học. Nếu không xác định đúng nguyên nhân, chế độ ăn uống của thanh thiếu niên có thể không cải thiện.
• Thay đổi chế độ ăn uống: Bạn cũng có thể thử một số thay đổi về chế độ ăn uống và nên chia nhỏ bữa. Bạn có thể cân nhắc các lựa chọn giàu calo, giàu chất dinh dưỡng như sinh tố trái cây, đồ uống protein và cháo cho trẻ. Đảm bảo rằng trẻ không bỏ bữa và tránh xa đồ ăn vặt như soda, thực phẩm chế biến nhiều đường và nhiều chất béo như khoai tây chiên. Ngoài ra, hãy ăn cùng nhau như một gia đình để xây dựng bầu không khí tích cực cho con bạn. Phục vụ các món ăn mà trẻ thích.
• Tập thể dục: Tập thể dục thường xuyên có khả năng giúp trẻ kích thích sự thèm ăn. Tập thể dục giúp đốt cháy calo, đây là một quá trình sinh lý để phát triển cảm giác đói. Tập thể dục cũng giải phóng endorphin, một loại hormone tạo cảm giác giúp kích thích cơn đói. Một lợi ích bổ sung của việc tập thể dục là nó có thể giúp đối phó với chứng trầm cảm. Do đó, hãy khuyến khích con bạn tập thể dục. Nếu việc tập thể dục có vẻ nhàm chán, hãy đề nghị họ chơi môn thể thao ngoài trời yêu thích như bóng rổ, cầu lông, quần vợt hoặc bơi lội, v.v.
• Giáo dục trẻ về cân nặng khỏe mạnh: Nói chuyện với trẻ về các biến chứng có thể xảy ra do chán ăn. Phương pháp này có thể hữu ích trong trường hợp mất cảm giác ngon miệng là do rối loạn ăn uống và tự áp đặt hạn chế đối với thực phẩm. Cha mẹ có thể cân nhắc nhờ sự hỗ trợ của các chuyên gia, những người có thể tư vấn cho con bạn và giúp chúng biết cách ăn uống đúng cách. Một chuyên gia cũng có thể giúp một thiếu niên hiểu được sự khác biệt giữa cân nặng khỏe mạnh và một con số kích thước mong muốn trong tưởng tượng.
• Nhận thức về các nguy cơ sức khỏe: Một số thanh thiếu niên cũng có thể sử dụng các sản phẩm như thuốc nhuận tràng, thuốc lợi tiểu và thuốc ăn kiêng để giảm cân và kiềm chế sự thèm ăn. Những sản phẩm này có thể gây chán ăn đồng thời dẫn đến những tác động có hại và nguy cơ sức khỏe không thể đảo ngược. Do đó, thanh thiếu niên phải nhận thức được những rủi ro này và tác động tiêu cực của chúng.

Làm thế nào để điều trị chán ăn ở thanh thiếu niên?

Điều trị chán ăn phần lớn phụ thuộc vào nguyên nhân của nó. Dưới đây là một số phương pháp điều trị có thể được quyết định sau khi tham khảo ý kiến ​​​​bác sĩ. 

• Liệu pháp nói chuyện: Nếu chán ăn là do trầm cảm hoặc lo lắng hoặc bất kỳ vấn đề tâm lý nào khác, thì liệu pháp nói chuyện có thể được bác sĩ chỉ định. Điều này giúp thanh thiếu niên trút giận, giúp thư giãn cảm xúc và có thể kích thích cơn đói. Bác sĩ cũng có thể kê toa một số loại thuốc chống trầm cảm trong những trường hợp nghiêm trọng.
• Bổ sung dinh dưỡng: Bổ sung dinh dưỡng giúp ích trong trường hợp chán ăn do thiếu vitamin và khoáng chất. Một số chất bổ sung dinh dưỡng phổ biến được sử dụng là phức hợp vitamin B, kẽm, thiamine và dầu cá. Luôn hỏi ý kiến ​​bác sĩ trước khi bổ sung bất kỳ chất dinh dưỡng nào cho con bạn. Bổ sung dinh dưỡng có thể giúp giải quyết tình trạng thiếu hụt vitamin và khoáng chất
• Thuốc kích thích thèm ăn: Trong trường hợp chán ăn do bệnh mạn tính, bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc kích thích thèm ăn, làm tăng cảm giác thèm ăn. Ba loại thuốc chính hiện đang được FDA chấp thuận là megestrol axetat, oxandrolone và dronabinol. Tuy nhiên, việc sử dụng chúng ở thanh thiếu niên cần được thảo luận với bác sĩ.
• Biện pháp khắc phục tại nhà: Cha mẹ cũng có thể xem xét một số biện pháp khắc phục tại nhà. Bạn có thể thử một số thực phẩm kích thích thèm ăn như thảo quả, trà thảo dược, đinh hương, thì là, tỏi, gừng, nhân sâm và trà xanh. Tuy nhiên, chưa có nhiều bằng chứng khoa học về hiệu quả của các biện pháp khắc phục tại nhà này. Trong trường hợp con bạn đang dùng thuốc, bạn sẽ phải hỏi ý kiến ​​​​bác sĩ trước khi thử bất kỳ biện pháp khắc phục tại nhà nào.

Hỗ trợ y tế ngay lập tức được đề xuất khi chán ăn là do lạm dụng chất gây nghiện, rối loạn ăn uống như chán ăn hoặc chứng cuồng ăn hoặc trầm cảm. Chán ăn mạn tính có thể dẫn đến các biến chứng sức khỏe tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của nó.

Đọc thêm bài viết: CHÁN ĂN MÙA NẮNG NÓNG

Nguy cơ sức khỏe khi trẻ chán ăn

Chán ăn thường tự khỏi mà không ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu nó tiếp tục trong một thời gian dài, thì nó có thể gây ra những rủi ro hoặc biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe:

• Suy dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển của thanh thiếu niên
• Cân nặng thấp, không phù hợp với chiều cao
• Mệt mỏi ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày
• Mất cân bằng nội tiết tố dẫn đến chậm dậy thì, rối loạn kinh nguyệt ở bé gái
• Suy giảm khối lượng xương
• Teo cơ
• Nhịp tim không đều
• Hụt hơi
• Sốt
• Ốm mệt

Những thay đổi đáng kể về nội tiết tố, thể chất, cảm xúc và tâm lý của tuổi thiếu niên gây ra nhiều thay đổi và có thể dẫn đến chán ăn ở thanh thiếu niên. Điều này không phải là hiếm và hầu như không gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu bạn nhận thấy trẻ giảm cân không rõ nguyên nhân hoặc kéo dài, trầm cảm dai dẳng hoặc cô lập bất thường, bạn phải nói chuyện với bác sĩ để khám và điều chỉnh kịp thời cho trẻ.

Xem thêm video hấp dẫn:

Hãy đến với Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM để được chuyên gia tư vấn chế độ ăn khoa học và sinh hoạt hợp lý để giúp cơ thể luôn khỏe mạnh bạn nhé! Đặt lịch khám TẠI ĐÂY hoặc liên hệ Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678

BS. Hoài Thu – Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM

Theo Mom Junction