Contents
Gai đen là gì?
Gai đen (Acanthosis nigricans) là một tình trạng da liễu đã được biết đến hơn 100 năm qua. Đây có thể là biểu hiện của một loạt các bệnh lý liên qua. Trước đây, Gai đen được biết đến với mối liên quan với bệnh ác tính ở người trưởng thành. Gần đây, dấu hiệu da này đã được chứng minh có mối liên quan với tình trạng kháng insulin (IR). Gai đen hay gặp ở thanh thiếu niên thừa cân, béo phì, một căn bệnh mãn tính thường bắt đầu từ thời thơ ấu và có tác động to lớn đến sức khỏe lâu dài của một cá nhân.
Gai đen được đặc trưng bởi sự sẫm màu và dày lên đối xứng trên da. Vùng da bị ảnh hưởng có màu từ nâu nhạt đến đen, tùy thuộc vào màu da vốn có của bệnh nhân và mức độ tổn thương. Gai đen không có ranh giới rõ ràng. Khi tổn thương tiến triển, nó có thể phát triển thành dạng u nhú hoặc các mảng sẩn. Gai đen thường không có triệu chứng, mặc dù đôi khi có thể ngứa. Sự khởi phát của Gai đen là âm ỉ. Nó thường không được chú ý hoặc đơn giản là bị bệnh nhân và gia đình nhầm lẫn là chất bẩn.
Gai đen hay gặp ở thanh thiếu niên thừa cân, béo phì, một căn bệnh mãn tính thường bắt đầu từ thời thơ ấu và có tác động to lớn đến sức khỏe lâu dài của một cá nhân.
Mối liên quan của Gai đen đối với béo phì
Tỷ lệ hiện mắc Gai đen dao động từ 49,2% đến 58,2% trong các nghiên cứu quốc tế khác nhau liên quan đến trẻ em hoặc thanh thiếu niên bị béo phì. Tỷ lệ này sẽ còn cao hơn ở những bệnh nhân béo phì nặng, ở một số nhóm dân tộc có nguy cơ cao hoặc ở bệnh nhân đã được chẩn đoán mắc bệnh đái tháo đường týp 2.
Các nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng vấn đề da liễu này phổ biến ở thanh thiếu niên hơn là ở trẻ nhỏ. Kháng insulin cũng nghiêm trọng hơn ở trẻ lớn hơn. Điều này có thể được giải thích là do thời gian béo phì và kháng insulin lâu hơn ở tuổi dậy thì. Tỷ lệ mắc Gai đen ở trẻ béo phì cũng cao hơn ở trẻ thừa cân.
Một nghiên cứu của Hoa Kỳ trên các học sinh lớp 8 với tỷ lệ cao (50%) trong số đó thừa cân/béo phì cho thấy Gai đen làm tăng nguy cơ rối loạn đường huyết so lên 50-100% so với nhóm thừa cân/béo phì nhưng không có Gai đen. Do đó, các nhà khoa học kết luận rằng Gai đen là một dấu hiệu lâm sàng dễ nhận biết của rối loạn dung nạp glucose. Tuy nhiên, mặc dù hầu hết các nghiên cứu báo cáo rằng Gai đen là một chỉ số lâm sàng của IR tiềm ẩn, một số tác giả tin rằng Gai đen không phải là một marker độc lập của IR.
Trong 2 thập kỷ qua, nhiều tác giả đồng thuận việc sử dụng Gai đen như một dấu hiệu nhận biết cho một nhóm có nguy cơ cao mắc các bất thường về chuyển hóa. BMI chỉ hữu ích nếu nó được tính toán và vẽ trên biểu đồ tăng trưởng thích hợp. Thừa cân có thể bị bỏ qua nếu không quá nghiêm trọng. Nhưng Gai đen thì khác. Hướng dẫn thực hành lâm sàng của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ ghi nhân Gai đen là bằng chứng lâm sàng của IR. Khuyến cáo mới nhất của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ xác nhận việc sử dụng Gai đen như một trong những yếu tố nguy cơ để sàng lọc trẻ thừa cân không có triệu chứng. Sự hiện diện của GAI ĐEN là một dấu hiệu trực quan mạnh mẽ có thể hỗ trợ phát hiện sớm các bệnh cơ tim về chuyển hóa cơ tim.
Kiểm tra Gai đen trên cổ và nách rất đơn giản, không cần xâm lấn và đặc biệt có giá trị sử dụng ở tuổi vị thành niên để xác định những người có nguy cơ cao. Việc xác định Gai đen có thể cho phép thực hiện sớm các biện pháp can thiệp có thể làm giảm sự phát triển của bệnh tiểu đường và các bệnh đi kèm khác. Ngoài ra, bản thân Gai đen có thể là một lý do để tìm kiếm sự chăm sóc y tế ở tuổi vị thành niên. Thanh thiếu niên có thể thay đổi kiểu quần áo để che đi. Hình dạng Gai đen có thể khiến trẻ có tâm lý lo lắng hay không tự tin.
Ngoài ra, việc sàng lọc trẻ mắc Gai đen thậm chí có thể giúp xác định cha mẹ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn. Gai đen có thể phát triển trước khi bắt đầu béo phì. Một số tác giả đã gợi ý rằng sự hiện diện của Gai đen trên các đốt ngón tay của bất kỳ bệnh nhân cân nặng bình thường nào có thể là biểu hiện sớm của IR, mà mức độ và mức độ nghiêm trọng của Gai đen có thể song song với mức độ IR. Với việc giảm cân đáng kể và tăng hoạt động thể chất, Gai đen có thể giảm đi. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Gai đen cũng có thể giảm đi khi sự tiết insulin giảm khi mắc bệnh tiểu đường.
>>>Đọc thêm: Địa chỉ khám dinh dưỡng uy tín tại Hà Nội | Viam Clinic
Điều trị
Điều trị nguyên nhân
Gai đen là một tình trạng da khó điều trị. Các tình trạng Gai đen liên quan đến béo phì cần điều trị nguyên nhân về cân nặng. Nếu tình trạng béo phì và IR liên quan được cải thiện, các đặc điểm da của Gai đen có thể sẽ thoái lui. Do đó, quản lý béo phì là rất quan trọng để giải quyết tận gốc vấn đề.
Việc điều trị béo phì ở tuổi vị thành niên hầu như bị bỏ qua so với béo phì ở người lớn. Các hướng dẫn quốc tế khác nhau về điều trị béo phì ở trẻ em; tuy nhiên, đều đề xuất phương pháp tiếp cận theo từng bước, cá nhân hóa.
Quản lý cân nặng theo hành vi bao gồm chế độ ăn uống, tập thể dục và điều chỉnh hành vi để khuyến khích thay đổi lối sống bền vững. Mặc dù đây vẫn là nền tảng của việc quản lý béo phì, nhưng nó thường tạo ra những hiệu quả khiêm tốn.
Điều trị triệu chứng
Các kem bôi ngoài da khác nhau (như dẫn xuất vitamin D, retinoids, amoni lactate, axit trichloroacetic, urê, podophyllin và axit salicylic) đã được báo cáo là đem lại hiệu quả, nhưng khác nhau với từng loại. Liệu pháp bóc tách biểu bì hoặc laser cũng được thử nghiệm. Retinoids đường uống có thể làm bình thường hóa sự biệt hóa và tăng trưởng của biểu mô, nhưng cần dùng liều cao và các đợt điều trị kéo dài. Cần lưu ý rằng các liệu pháp điều trị da liễu đơn thuần không nhắm vào nguyên nhân vấn đề mà chỉ mang lại lợi ích nhất thời.
Hãy đến với Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM để được chuyên gia tư vấn chế độ ăn khoa học và sinh hoạt hợp lý để giúp cơ thể luôn khỏe mạnh bạn nhé! Mọi thông tin xin liên hệ Hotline: 0935.18.3939 hoặc Fanpage Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM.
ThS. BS Đoàn Ngọc Hà
Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM
Tổng hợp
