Sữa mẹ luôn là loại sữa hoàn hảo nhất và ít tốn kém nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nhưng nếu không thể cho con bú vì một lý do nào đó, các bà mẹ có thể tìm hiểu các loại sữa công thức thay thế. Loại sữa công thức tốt nhất cho con là sữa có thành phần gần nhất với sữa mẹ. Ngoài ra, tùy từng nhu cầu đặc biệt của trẻ mà mẹ có thể chọn các loại sữa phù hợp, nhưng cần theo thứ tự ưu tiên:
– Chọn sữa phù hợp với tình trạng sức khỏe của trẻ: thiếu cân, suy dinh dưỡng, thiếu chiều cao, thiếu vi chất như sắt, kẽm, khó tiêu, kém hấp thu các chất dinh dưỡng, miễn dịch kém….
– Vị trẻ thích uống: vị nhạt, ngọt, vị vani, dâu, kem….
– Sữa dành cho đúng độ tuổi: sẽ có hàm lượng các chất phù hợp với nhu cầu của từng độ tuổi.
Dưới đây là một số gợi ý chọn sữa cho một số tình trạng sức khỏe hay gặp ở trẻ nhỏ:
Tình trạng: thiếu cân, suy dinh dưỡng nhẹ cân. Chọn sữa: Tăng cân nặng
Thành phần cần để ý:
+ Sữa có năng lượng cao: cung cấp không dưới 1kcal/1ml sữa thành phẩm nếu trẻ suy dinh dưỡng hoặc 75kcal/100ml thành phẩm nếu trẻ thiếu cân so với chuẩn.
+ Sữa có hàm lượng protein cao: Lượng protein cao hơn + sữa có các thành phần α-Lactalbumin, LC-PUFA, Bifidobacterium
Tình trạng: thiếu chiều cao. Chọn sữa: tăng chiều cao
Thành phần cần để ý:
– Có đủ vitamin và muối khoáng: Vitamin A,C, E, D; vitamin nhóm B, canxi, sắt, kẽm, phospho, mangan….
– MK7: Một thành viên của vitamin K2, giúp đưa canxi vào xương
Tình trạng: miễn dịch kém. Chọn sữa Tăng cường miễn dịch.
Thành phần cần để ý:
+ Các globulin miễn dịch được cung cấp trong sữa non: phát triển miễn dịch và giúp bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi bị nhiễm trùng sớm. Sữa tăng cường miễn dịch có nồng độ IgG cao được coi là một chất chống nhiễm trùng mạnh.
+ HMO: làm giảm nguy cơ nhiễm trùng, điều chỉnh phản ứng của tế bào biểu mô và tế bào miễn dịch. Lactoferrin, một HMO điển hình, giúp giảm tỷ lệ mắc các bệnh liên quan đến đường hô hấp và tiêu chảy.
+ Các prebiotics: điều chỉnh hệ vi sinh vật ruột già, bao gồm galactooligosaccharides (GOS), polydextrose (PDX), lactulose (LOS), inulin và fructooligosaccharides (FOS); giảm phản ứng dị ứng, điều chỉnh hệ vi sinh vật đường ruột của trẻ bị dị ứng với mô hình giống với trẻ bú mẹ hơn, giảm đáng kể tỷ lệ hiện mắc bệnh hen suyễn, chàm…
+ MFGM (Milk Fat Globule Membrane): là một màng cầu sinh học đã được tìm thấy trong sữa mẹ, đã được chứng minh làm giảm nguy cơ nhiễm trùng, tiêu chảy, viêm đường hô hấp ở trẻ.
Tình trạng: dị ứng đạm bò. Chọn sữa: Giảm dị ứng.
Thành phần cần để ý:
+ Protein thủy phân toàn phần: dễ hấp thu đạm, giảm phản ứng dị ứng với đạm bò
+ Hàm lượng casein, β-Lactoglobulin thấp
+ Sữa nền là đậu nành hoặc sữa dê
Tình trạng: kém hấp thu, khó tiêu. Chọn sữa: Hỗ trợ tiêu hóa tốt
Thành phần cần để ý:
+ Protein thủy phân: Giúp phân giải và tiêu hóa protein dễ dàng hơn
+ MCT: chất béo chuỗi trung bình giúp phân giải và tiêu hóa chất béo dễ dàng hơn
+ Glycoprotein: có thể làm giảm tỷ lệ viêm ruột hoại tử ở trẻ sơ sinh
+ α-lactalbumin: tăng hiệu quả sử dụng năng lượng, vì nó rất dễ tiêu hóa, nhưng cũng cho phép hấp thụ chất béo của axit docosahexaenoic (DHA), một axit béo thiết yếu về chức năng nhận thức.
+ Lactoferrin: đóng một vai trò thiết yếu trong sự phát triển đường tiêu hóa và miễn dịch
+ HMO: có thể bảo vệ đường ruột của trẻ khỏi các vi rút và vi khuẩn đường tiêu hóa như Escherichia coli, Campylobacter và rotavirus.
+ GOS: chất xơ, prebiotic, tạo điều kiện cho vi khuẩn đường ruột phát triển, giúp bảo vệ hệ tiêu hóa, hấp thu dưỡng chất tốt hơn, tăng cường khả năng đại tiện
Tình trạng: táo bón. Chọn sữa: tăng độ mềm cho phân.
Thành phần cần để ý:
+ Chất xơ: inulin, FOS, GOS là prebiotic giúp vi khuẩn đường ruột phát triển, bảo vệ hệ tiêu hóa, tăng hút nước vào phân giúp phân mềm dễ đi
Chọn sữa: Phát triển não bộ
+ Sphingomyelin: tăng khả năng nhận thức và chú ý của trẻ
+ DHA and AA: tăng khả năng phát triển hành vi và phát triển thần kinh của trẻ, tăng khả năng giải quyết vấn đề
+ MFGM: tăng khả năng điều chỉnh hành vi và cảm xúc ở trẻ, hỗ trợ phát triển não bộ
+ Lactoferrin: giúp trí nhớ và khả năng học tập tăng lên
+ Lutein: tăng cường trí nhớ
+Choline: một vi chất cần thiết cho sự phát triển đầy đủ của não bộ, đóng vai trò quan trọng trong tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh, phát triển myelin và tín hiệu màng tế bào.
ThS. BS Đoàn Ngọc Hà – Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM
