Suy thận mạn là một bệnh lý nghiêm trọng, trong đó chức năng thận suy giảm dần theo thời gian. Khi thận không còn khả năng lọc và loại bỏ chất thải hiệu quả, cơ thể phải đối mặt với nguy cơ tích tụ độc tố và rối loạn cân bằng nội môi. Để kiểm soát bệnh và làm chậm tiến triển của suy thận mạn, chế độ dinh dưỡng hợp lý và lối sống khoa học đóng vai trò then chốt. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cách xây dựng chế độ ăn uống, quản lý các yếu tố nguy cơ và những lưu ý quan trọng để bảo vệ sức khỏe thận.
Contents
Hiểu biết về suy thận mạn và tầm quan trọng của dinh dưỡng
Suy thận mạn thường xuất phát từ các nguyên nhân như đái tháo đường, tăng huyết áp hoặc các bệnh lý cầu thận. Khi bệnh tiến triển đến giai đoạn 3, chức năng thận đã suy giảm đáng kể. Đến giai đoạn cuối (giai đoạn 5), thận gần như mất hoàn toàn chức năng, đòi hỏi các phương pháp điều trị thay thế như chạy thận nhân tạo.
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm áp lực lên thận, kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Một chế độ ăn phù hợp giúp duy trì cân nặng lý tưởng, ổn định huyết áp, kiểm soát đường huyết và hạn chế tích tụ các chất độc hại trong cơ thể. Việc tuân thủ các nguyên tắc dinh dưỡng không chỉ cải thiện sức khỏe mà còn nâng cao hiệu quả điều trị và kéo dài thời gian trước khi cần can thiệp y tế. Người bệnh cần làm việc chặt chẽ với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xây dựng chế độ ăn phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể.
Nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh suy thận mạn
Kiểm soát lượng protein: Protein là chất dinh dưỡng thiết yếu, nhưng tiêu thụ quá nhiều có thể làm tăng gánh nặng cho thận do sự tích tụ của các sản phẩm chuyển hóa như ure. Đối với người bệnh ở giai đoạn 3, lượng protein cần được hạn chế ở mức vừa đủ. Nên ưu tiên các nguồn protein chất lượng cao như thịt gà, cá, trứng, đồng thời hạn chế thực phẩm giàu đạm thực vật như đậu, lạc, hoặc rau ngót. Điều này giúp cung cấp các axit amin cần thiết mà không gây quá tải cho thận.
Hạn chế muối và natri: Huyết áp cao là một trong những yếu tố khiến tình trạng suy thận mạn nặng hơn. Vì vậy, việc giảm lượng muối trong chế độ ăn là rất cần thiết để kiểm soát huyết áp và ngăn ngừa phù. Lượng natri nên được giữ dưới 2.000–4.000 mg/ngày, tương đương với khoảng 2–4 g muối. Người bệnh nên tránh các thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp, cá khô, dưa muối và hạn chế thêm muối khi nấu ăn. Thay vào đó, có thể sử dụng các loại gia vị tự nhiên như thảo mộc, gừng, hoặc tỏi để tăng hương vị món ăn mà không làm tăng lượng natri.
Điều chỉnh kali và phốt pho; Kali và phốt pho là hai khoáng chất cần được kiểm soát chặt chẽ. Nồng độ kali cao có thể gây rối loạn nhịp tim, trong khi phốt pho dư thừa làm tổn thương xương và mạch máu. Người bệnh thận mạn nên hạn chế thực phẩm giàu kali như chuối, cam, khoai tây, và thực phẩm giàu phốt pho như sữa, phô mai, nội tạng. Việc điều chỉnh các khoáng chất này cần dựa trên kết quả xét nghiệm máu và tư vấn của bác sĩ.
Quản lý lượng nước và chất lỏng: Lượng nước uống cần được điều chỉnh dựa trên khả năng bài tiết của thận, lượng nước đưa vào cơ thể bằng lượng nước tiểu trong 24 giờ cộng thêm khoảng 500 ml. Người bệnh nên tránh các đồ uống có cồn, cà phê, hoặc nước ngọt có gas, vì chúng có thể làm nặng thêm tình trạng thận. Thay vào đó, các loại nước ép rau củ hoặc trà thảo mộc như trà bí đao, nước đậu đen có thể được sử dụng với mức độ vừa phải.
Đọc thêm tại: Người bị suy thận có thể ăn gì?
Chăm sóc tại nhà và lối sống lành mạnh
Tuân thủ điều trị và theo dõi y tế: Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị, sử dụng thuốc theo chỉ định và không tự ý thay đổi liều lượng. Các phương pháp hỗ trợ tại nhà, như sử dụng thảo dược có thể giúp cải thiện chức năng thận, nhưng phải được sử dụng dưới sự hướng dẫn của chuyên gia để đảm bảo an toàn. Ngoài ra, người bệnh cần theo dõi các chỉ số như huyết áp, đường huyết và cân nặng hàng ngày. Việc phát hiện sớm các triệu chứng bất thường như mệt mỏi, tiểu đêm, hoặc phù nề sẽ giúp can thiệp kịp thời, ngăn ngừa biến chứng.
Duy trì sức khỏe tinh thần: Suy thận mạn có thể gây ra căng thẳng, lo âu. Người bệnh nên tìm đến sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ để chia sẻ kinh nghiệm. Việc duy trì sức khỏe tinh thần không chỉ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống mà còn hỗ trợ người bệnh tuân thủ tốt hơn các phác đồ điều trị và chế độ dinh dưỡng.
Tập thể dục và sinh hoạt hợp lý: Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, hoặc các bài tập phù hợp với sức khỏe giúp cải thiện tuần hoàn máu và duy trì cân nặng cũng như cải thiện tâm trạng. Người bệnh nên tránh làm việc quá sức và duy trì giờ giấc nghỉ ngơi hợp lý. Đối với những người chạy thận nhân tạo hoặc đã cấy ghép thận, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ hoạt động thể chất nào. Một lối sống khoa học sẽ giúp giảm áp lực lên thận và cải thiện sức khỏe tổng thể.
Chạy thận nhân tạo: Những điều cần biết
Chạy thận nhân tạo là phương pháp điều trị thay thế cho bệnh nhân suy thận mạn giai đoạn cuối, khi thận gần như mất chức năng. Phương pháp này sử dụng máy lọc để loại bỏ chất thải và chất lỏng dư thừa khỏi máu, giúp duy trì sự sống cho người bệnh.
Quá trình chạy thận nhân tạo thường kéo dài 3–4 giờ mỗi phiên, thực hiện 3 lần/tuần. Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn uống, hạn chế muối, kali, và chất lỏng để giảm nguy cơ biến chứng. Việc duy trì cân nặng ổn định và theo dõi lượng dịch dư thừa cũng rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả của các phiên lọc máu.
Đọc thêm tại: Những điều cần làm để bảo vệ chức năng thận
Kết luận
Suy thận mạn là một thách thức lớn đối với sức khỏe, nhưng với chế độ dinh dưỡng khoa học và lối sống lành mạnh, người bệnh có thể kiểm soát bệnh hiệu quả và cải thiện chất lượng cuộc sống. Việc kiểm soát lượng protein, muối, kali, phốt pho và chất lỏng là yếu tố then chốt trong chế độ ăn uống.
Đồng thời, người bệnh cần duy trì lối sống tích cực, tuân thủ điều trị và theo dõi y tế chặt chẽ. Đối với những trường hợp cần chạy thận nhân tạo, việc phối hợp giữa chăm sóc y tế và tự quản lý tại nhà sẽ giúp người bệnh duy trì sức khỏe lâu dài. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ để xây dựng kế hoạch chăm sóc phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe của mình.
Làm thế nào để có một chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt lành mạnh, phù hợp cho sức khỏe cả gia đình? Liên hệ ngay với Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM để đăng ký Khám, tư vấn Dinh dưỡng cùng các chuyên gia đầu ngành tại Việt Nam nhé! Đặt lịch khám nhanh và đơn giản tại Hotline: 0935183939 hoặc Fanpage Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM.
Phòng khám Chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM
