Rối loạn ăn uống vào mùa đông

Những tháng mùa đông khiến nhiều người thường cảm thấy gia tăng nhu cầu ăn uống nhiều hơn bình thường. Khi hành vi này trở nên mất kiểm soát và đi kèm với các dấu hiệu cảm xúc khác, đó có thể là triệu chứng của rối loạn ăn uống mùa đông (Winter-Onset Eating Disorders). Nhu cầu ăn uống gia tăng này không chỉ là thèm ăn đơn thuần, mà còn là sự khó khăn trong việc kiểm soát hành vi ăn uống và làm chủ bản thân trước thức ăn. Tại sao rối loạn ăn uống lại trở nên khó kiểm soát hơn vào mùa đông?

Vì sao rối loạn ăn uống dễ trầm trọng hơn vào mùa đông?

Rối loạn cảm xúc theo mùa

Một trong những nguyên nhân chính là sự giảm tiếp xúc với ánh sáng mặt trời tự nhiên. Ít ánh sáng ban ngày khiến nồng độ serotonin – chất dẫn truyền thần kinh giúp điều hòa tâm trạng – bị suy giảm.

Điều này thường liên quan đến rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD), một dạng trầm cảm hay gặp vào mùa đông. Ở những người vốn đã có rối loạn ăn uống, SAD càng làm tăng cảm giác buồn bã, lo âu, tuyệt vọng và dẫn đến ăn uống nhiều như một cách đối phó.

Người mắc chứng ăn ói thường trải qua những biến động cảm xúc mạnh, dễ dẫn đến tăng cân, ăn uống vô độ và nhiều hành vi gây hại cho sức khỏe.

Ít hoạt động thể chất

Thời tiết lạnh, ngày ngắn hơn khiến các hoạt động ngoài trời bị hạn chế, dẫn đến lối sống ít vận động. Sự giảm sút này làm khó kiểm soát cân nặng cũng như lượng thức ăn nạp vào.

Căng thẳng trong kỳ nghỉ lễ

Ở người có rối loạn ăn uống, các buổi tiệc và bữa ăn dày đặc mùa lễ hội dễ gây lo lắng, sợ hãi hoặc cảm giác mất kiểm soát trước đồ ăn. Áp lực tham gia các hoạt động xã hội có thể khiến họ áp dụng những biện pháp hạn chế hoặc bù trừ không lành mạnh.

Ngoài ra, nỗi lo tăng cân đầu năm cùng văn hóa “ăn kiêng cấp tốc” cũng góp phần làm nặng thêm tình trạng rối loạn ăn uống, tạo nên sự tự ti và quan điểm sai lệch về hình thể.

Tự kỷ và cô lập

Vào mùa đông, giảm hoạt động xã hội khiến nhiều người rơi vào tình trạng cô lập. Với người mắc rối loạn ăn uống, sự cô lập này có thể khiến bệnh trở nên trầm trọng hơn.

Các loại rối loạn ăn uống thường gặp

Biếng ăn tâm lý (Anorexia Nervosa)

Đặc trưng bởi nỗi sợ tăng cân mãnh liệt và hình ảnh cơ thể méo mó, dẫn đến hạn chế nghiêm trọng lượng thức ăn. Vào mùa đông, tình trạng này có thể trầm trọng hơn do:

• SAD làm tăng cảm giác buồn bã, cô lập và lo lắng về cân nặng.
• Quần áo mùa đông cồng kềnh khiến người bệnh càng ám ảnh hơn với việc kiểm soát hình dáng.
• Các buổi tụ tập, ăn uống ngày lễ tạo thêm căng thẳng, thúc đẩy việc kiểm soát ăn uống chặt chẽ hơn.

Chứng ăn ói (Bulimia Nervosa)

Đặc trưng bởi các chu kỳ ăn uống vô độ kèm theo hành vi bù trừ như nôn, nhịn ăn hoặc tập luyện quá sức. Vào mùa đông, tình trạng này có thể nặng thêm bởi:

• Tâm trạng thay đổi và sự cô lập xã hội làm tăng nguy cơ ăn uống vô độ – nôn mửa.
• Cảm giác cô đơn, trầm cảm làm kích hoạt các cơn ăn uống vô độ.
• Thức ăn phong phú dịp lễ hội dễ gây cơn ăn uống, sau đó là tội lỗi và các hành vi bù trừ.
• Chu kỳ ăn uống – bù trừ trở nên thường xuyên hơn khi người bệnh phải đối mặt với căng thẳng cảm xúc.

Rối loạn ăn uống vô độ (Binge Eating Disorder – BED)

Đặc trưng bởi những cơn ăn lượng lớn thức ăn trong thời gian ngắn, kèm cảm giác mất kiểm soát. Không giống chứng ăn ói, BED không có hành vi bù trừ, dễ dẫn đến tăng cân đáng kể.

Mùa đông là thời điểm dễ kích hoạt BED do:

• Ít vận động, cơ thể uể oải, dễ tăng cân, từ đó ảnh hưởng đến hình ảnh cơ thể và lòng tự trọng.
• Giảm ánh sáng mặt trời làm rối loạn serotonin, khiến thèm đồ ăn giàu carbohydrate và calo.
• Thức ăn lễ hội và văn hóa “ăn thoải mái” dễ dẫn đến ăn uống vô độ.
• Căng thẳng, lo lắng từ các buổi tụ tập xã hội hoặc mâu thuẫn gia đình khiến nhiều người dùng thức ăn để đối phó với cảm xúc.

Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM (VIAM Clinic) thuộc Viện Y học ứng dụng Việt Nam tư vấn, cung cấp chế độ dinh dưỡng cá thể dành cho những người đang điều trị các bệnh mạn tính, trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng, trẻ thừa cân béo phì, phụ nữ mang thai và cho con bú,… Hãy liên hệ với VIAM Clinic nếu bạn muốn có chế độ dinh dưỡng hỗ trợ điều trị và cải thiện sức khỏe TẠI ĐÂY hoặc Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678

Viện Y học ứng dụng Việt Nam